AMSAR TAMBAYOYI

LALLAI ALLAH MAHALICCI- MADAUKAKI – YA CUSA WA YARO SON BINCIKE; DOMIN HANKALINSA CIKAKKIYAR FAHIMTA DA BAYANAI, YARINTA ITA CE MATAKIN BINCIKE, KASANCEWAR KUSAN YAWANCIN MAGANGANUN YARO A WANNAN MATAKIN TAMBAYOYI NE, DON HAKA YARA SUNA JIN CEWA BASU SAN KOMAI GAME DA ABUBUWAN DA KE KEWAYE DA SU BA, KUMA TUN DA JAHILCI YANA HAIFAR DA TSORO; SUNA HANZARIN KOYO DA DUKKAN KARFINSU, DON HAKA MUKAN SAMI YARO ƊAN SHEKARA UKU YANA TAMBAYAR IYAYENSA DA MANYAN ‘YAN UWANSA TAMBAYOYI DA YAWA A KOWACE RANA, KUMA BABU WATA SHAKKA CEWA AMSOSHINSU SUNA SHAFAR SHI, DA SAUYAWA DAGA WANNAN JIHAR ZUWA WATA DANGANE DA SHAIDAR CANZA TSARIN TAMBAYA DA KUMA MAS’ALOLIN DA AKE MAGANA AKAI AKAI, A KULLUM ZAKA JI KALMOMI DAGA GARE SHI KAMAR: MENENE? INA YA KE? TA YAYA WANNAN YA FARU? DAGA INA YA FITO? MENENE? WACECE? SHIN KA SAN? YANA SO YA SAN DUK ABUBUWAN DA SUKE JAN HANKALINSA, YANA SON FAHIMTAR ABUBUWAN DA YA GANI KUMA YA JI GAME DA SU, ZAI IYA FAHIMTAR AMSAR, WATAƘILA BAI FAHIMCE TA BA, YANA IYA JIRAN AMSA NA ISASSHEN LOKACIN, KUMA BA ZAI SAURARA BA.

YARON YA BAMBANTA DA SON SANI, KUMA WANNAN NA IYA ƘARUWA GWARGWADON YANAYIN INDA YAKE RAYUWA, KUMA GWARGWADON DAMAR DA YAKE DA ITA, KUMA DON HAKA; ZA MU YI MAMAKI IDAN MUKA KWATANTA TAMBAYOYINMU A YARINTARMU DA NA SU A YAU; SABODA BANBANCIN LOKACI, WURI DA KUMA CI GABAN KIMIYYA, BABU WATA TANTAMA CEWA HANYAR ILIMANTARWA DA MASU ILMANTARWA SUKE AMFANI DA ITA KARARA TANA SHAFAR FADADAWA KO RIKITA BATUN AL’AMARIN TAMBAYOYIN YARA. MAI TARBIYYAR DA KE BA DA DAMA KUMA CIKIN FARIN CIKI YANA KARƁAR ABIN DA YARA SUKE TAMBAYA, KUMA YA TSUNDUMA CIKIN TUNANINSU, YAYIN DA WANDA BAYA HAƘURI DA TAMBAYOYIN SU KUMA YA ƘI SU KO YA YI MUSU IHU BA ZAI SAMI WANDA ZAI TAMBAYE SHI WANI ABU BA, KUMA DUK DA CEWA MUN YARDA CEWA YIN HAKAN BA MASLAHA BANE  KO KARƁAƁƁEN ABU GA YARA  A CE SUN SAN KOMAI, AMMA YANA DA MAHIMMANCI: KADA YARA SU JI TSORON TAMBAYA GAME DA WASU LAMURAN DA SUKA SHAFI RAYUWARSU, KUMA YANA DA MAHIMMANCI YARA KADA SU JI CEWA KAMAR BASA NAN KO KUMA ANA BOYESU, KUMA SU BA ABIN AMINTA BA NE, KUMA MAFI MAHIMMANCI: YA KAMATA SU JI DADIN MAGANA DA AHALINSU.

DALILAN YAWAITAR

TAMBAYOYIN YARA

MAFI MAHIMMANCIN DALILAI DA SUKE SA YARO YAYI TAMBAYA MAI YAWA ZA A IYA TAƘAICE SU KAMAR HAKA:

  1. KWADAYIN YARO WAJEN SON YA YI BINCIKE DA GANOWA A MATSAYIN HANYAR BIYAN BUƘATUN CI GABAN HANKALI.
  2. BUKATAR YARA ZUWA GA SU FAHIMCI DUK WASU ABUBUWA DA SUKA DABAIBAYE SU.
  3. DAMUWA DA TSORON YARA, DA KUMA; RASHIN ƘWAREWAR DA TA GABATA A RAYUWARSHI, MISALI: YARO YANA TSORON DABBOBI KO DA KUWA BA SU KAWO MASA HARI BA, DON HAKA; YANA TAMBAYA KUMA YANA YAWAITA TAMBAYA DOMIN YA SAMI KWANCIYAR HANKALI.
  4. BUNKASAR ILIMIN HARSHE NA YARA, IDAN YA DINGA JERO TAMBAYOYI DAYA BAYAN DAYA; WANNAN BA WAI DON SUNA SHA’AWAR NEMAN AMSA BANE FACE SHA’AWAR SA NA YIN YARE DA NUNA ƘWAREWARSA DA KUMA BUƘATUN SA NA ZAMAN JAMA’A.
  5. DAMAR SADARWAR DA TARAYYA DAABINDA KE ZUCIYA TSAKANIN IYAYE DA YARA.
  6. INGANTA AMINCEWAR YARO GA KANSA DA IYAYENSA DA KUMA GIRMAMA SHI.

YANAYIN TAMBAYOYI

A GURIN YARA

DOMIN FAHIMTAR TAMBAYOYIN YARO DA KYAU; DOLE NE MU RARRABE TSAKANIN TAMBAYOYIN HANKALI DA NA YARE, DA TAMBAYOYIN TUNANI. GANIN CEWA A NAU’I NA FARKO YARO YANA KOKARIN SANIN WANI ABU, KO KUMA MAGANA GAME DA WANI ABU, KUMA A NAU’I NA BIYU, MURADINSA SHI NE TABBATAR DA HALAYYAR MUTUM, KUMA AMSAR BA TA NUFIN SHI DA KANTA, KUMA YA ZAMA DOLE A TABBATAR DA WATA HUJJA TA ASALI, WANDA ITA CE: CEWA TAMBAYOYIN SUNA DA MAHIMMANCI, SABODA HAKA BA ZAMU IYA KIMANTA DARAJAR TAMBAYAR BA, KO FAHIMTAR TA DA MA’ANARTA BA, SAI DAI TA HANYAR TAKAMAIMAN HALIN DA YA SA YARON YIN TAMBAYAR, DOMIN TAMBAYA BATA DA  WATA KIMA A KARAN KANTA, AMMA TANA SAMUN ƘIMA, MUHIMMANCI NE YAYIN DA TA DACE DA YANAYIN DA KE KEWAYE DA SHI DA KUMA HALIN DA YAKE CIKI .. TAMBAYOYIN YARA SUNA DA MAHIMMAN AYYUKA GUDA UKU, SU NE:

  1.  CIMMA DAIDAITUWAR HALAYYA GA YARO, KAMAR YADDA MAFI YAWANCIN TAMBAYOYIN YARON DAGA ZUCIYARSHI SUKE
  2. TUNANIN FITAR DA WANI ABU, INDA YARO KE KOKARIN ISA GA SABON ILIMI, DOGARO DA WADATAR BAYANAN DA YA GINU KO KUMA YA KULLA ALAKAR SU.
  3. KOYO GAME DA YANAYIN DA KE KEWAYE DA SHI, DA MAHIMMAN LAMURRAN RAYUWA; CIKI HAR DA GANO ƊABI’U DA HALAYYA DA KE CIKIN TSARIN AL’ADU DA ZAMANTAKEWAR DA YARO KE RAYUWA A CIKI.

NAU’IN

TAMBAYOYIN YARA

YANA DA AMFANI A YI KOKARIN RARRABA TAMBAYOYIN DA YARA SUKE YI, KAMAR YADDA AMSOSHIN WAƊANNAN TAMBAYOYIN SUKA BAMBANTA GWARGWADON BANBANCINSU, KUMA ZA A IYA RARRABA TAMBAYOYIN YARA A CIKIN WAƊANNAN RUKUNONI MASU ZUWA:

  1. TAMBAYOYI NA DABI’AR HARSHE: KAMAR: ME YASA AKA SANYAWA ABUBUWA WADANNAN SUNAYEN? ME YASA BAZA MU CANZA LAKABI BA? ME YA SA BA ZAMU KIRKIRI WANI HARSHEN BA?
  2. TAMBAYOYI NA SAMUWA: KUMA A CIKIN SU AKWAI TAMBAYOYI: DAGA INA MUKA ZO? INA ZA MU? TA YAYA AKE SAMUN YARA? ME AKE NUFI DA MUTUWA? DUNIYA FA? … DA DAI SAURANSU
  3. TAMBAYOYI NA TAWAYE: SUN TA’ALLAKA NE DA RA’AYI: ME YASA BA A YARDA YARA SU YI ABIN DA AKA YARDA MANYA SU YI BA? SUNA ZUWA NE TA HANYAR YUNƘURIN KWAIKWAYON MANYA MAIMAKON TA HANYAR TAMBAYOYI.
  4. TAMBAYOYIN GWAJI: WADANNAN TAMBAYOYI NE DA YARA SUKE YI DON GWADA IYAWAR IYAYE DA KUSHE ABIN DA SUKE GANI RAUNIN IYAYEN NEWANNAN NA DA ALAKA DA TAKWARORIN YARON, KUMA WAƊANNAN TAMBAYOYIN GALIBI SUNA KASANCEWA NE GAME DA HALIN IYAYEN NA DUKIYA DA KUMA JIKINSU.
  5. TAMBAYOYIN DAMUWA NA ƘURUCIYA: YARA SUNA YIN TAMBAYOYIN DA KE MAYE DAMUWAR DA SUKE CIKI, KUMA DAGA CIKIN TAMBAYOYIN DAMUWA DA KE YAWAITA A CIKIN YARA: TAMBAYOYI GAME DA RASHI MAHAIFA KO WASU ALAMU NA YIN WATSI DA SU.
  6. TAMBAYOYIN BINCIKEN JIKI: A SAMAN TAMBAYOYIN DA YARO YA GABATAR A MATSAYIN HANYAR BINCIKE SUNE: TAMBAYOYI MASU ALAƘA DA BAMBANCIN ZAHIRI TSAKANIN JINSIN MACE DA NAMIJI.

IRIN WANNAN NA IYA TAIMAKA WA IYAYE SU FAHIMCI ASALIN TAMBAYAR DA ‘YA’YANSU SUKE GABATARWA, BA WAI SUNA YIN WADANNAN TAMBAYOYIN BA NE SABODA KARAN KANSU , SAI DAI KAWAI SUNA YIN SU NE A DON KOKARIN FAHIMTA.

ME YASA IYAYE SUKE YIN BIRIS DA TAMBAYOYIN YARA?!

YIN WATSI DA TAMBAYOYIN YARA DA KAMEWA DAGA GARE SU WANI LOKACI BA SHI  DA NASABA DA KARANCIN ILIMIN AMSAR DA MAHIMMANCIN TA, DA KUMA RASHIN SANIN MATSAYIN TA NA TUNANI DA ILIMI, AMMA HAKAN NA FARUWA NE SABODA WASU DALILAI, WATAKILA MAFIYA MAHIMMANCINSU SU NE:

  1. JIN BANBARAKWAI GAME DA TAMBAYAR YARON, KO RASHIN KIMA KO RASHIN KULAWA, HAKAN YA SANYA SHI BA SHI DA SHA’AWA KO RASHIN KULAWA DA SHI; MANYA NA FAƊAWA CIKIN RAMI NA ƘETARE HAƘƘIN YARA DON YIN TUNANI TA HANYAR SU, WANDA KE TATTARE DA SAUƘI DA TSABTA, KUMA WANNAN ƘETARE WAKILTAR WANI NAU’I NE NA KAKA-GIDA A TUNANI WANDA MANYA KE YI, SUNA MANTAWA DA CEWA YARON YANA YIN TAMBAYOYIN MASU SAUƘI NE DOMIN YANA SO YA FAHIMTA DA SON SAMUN ILIMI, KO GANO DUNIYAR DA KE KEWAYE DA SHI. GAME DA MAƘASUDIN TUNANIN GAGGAWA NA TAMBAYARSA; MAIDO DA DAIDAITACCEN TUNANIN YARON YA KUDURCE GAME DA WANI ABU.
  2. SANIN MANYA GAME DA WAHALAR TAMBAYAR DA YARO YAKE YI; LOKACIN DA TAMBAYA TAKE DA ALAƘA DA WANI ƁANGARE NA ZAMANTAKEWAR JAMA’A KO ƊABI’A A CIKIN WANI TSARIN AL’ADU, WANDA BA A YARDA A YI MAGANARSA BA SAI A WASU SHEKARU. WAHALAR TAMBAYOYIN YARA YANA SA MANYA JIN KUNYA SU RIKICE, KUMA DAGA NAN YA ZAMA DOLE GA MANYA SU SHIRYA KANSU DA KYAU, WANDA HAKAN ZAI BA DA GUDUMMAWA GA WAJEN BADA INGANTACCIYAR AMSA GA WAƊANNAN TAMBAYOYIN.
  3. TAMBAYOYIN DA YARA SUKE YAWAN YI, KUMA YAWAN YIN SU LOKACI BAYAN LOKACI DALILI NE NA SAKACI DA YAKE BAYYANA DAGA WURIN MANYA, KUMA IDAN MANYA SUKA FAHIMCI MAHIMMANCIN TAMBAYOYIN YARA TA MAHANGAR TUNANINSU, ZASU SAMI WATA MATSAYA WADDA ITA CE KARFAFAWA DON YARA SU CI GABA DA YIN TAMBAYOYINSU, KAMAR SUNA YIN TUNANI DA MURYAR DA AKE JI.
  4. DAGA CIKIN DALILAN DA YASA MANYA BA SA KULAWA DA TAMBAYOYIN YARA DAIDAI GWARGWADO SHI NE CEWA WASU DAGA CIKIN WADANNAN TAMBAYOYIN SUNA ZUWA A FAKAICE BA KAI TSAYE BA.
  5. KAUCEWAR IYAYE GAME DA AMSAR YARA NA IYA ZAMA SABODA RASHIN SANIN ABIN DA YARA SUKE SO SU SANI NE, DON HAKA MUKE CE MUSU: YA KAMATA KU NEMI AMSAR TAMBAYOYIN YARANKU, KUMA KU GAYA MUSU GASKIYA DA GASKIYA.
  6. TAMBAYOYIN YARA SUN WUCE IYAKOKIN HANKALINSU NA KWAKWALWA WAƊANDA KE BUƘATAR AMSOSHI WAƊANDA BA SU DA MATSALA KUMA SUNA DA WAHALA, DON HAKA IYAYE ZA SU FARA TUNANIN YADDA YARO YA ISA ZUWA GA WANNAN TAMBAYAR, SAI SU YI WATSI DA AMSAR TA.

YAYA IYAYE ZA SU YI MA`AMALA DA TAMBAYOYIN YARA?

HAKKIN IYAYE NE SU SAMAR DA AMSOSHI DAIDAI GA TAMBAYOYIN YARA. HAKA KUMA DOLE NE SU SAMAR DA HANYOYIN TATTAUNAWA DA TATTAUNAWA GAME DA TAMBAYOYIN ‘YA’YANSU KAN LAMURAN ADDINI, TARE DA TAIMAKA MUSU MAGANA DA RA’AYINSU GAME DA ADDINI. DON KARA MUSU KWARIN GWIWA, GAMSUWA DA FAHIMTAR ADDINI DAIDAI GWARGWADO TA KIYAYE MA’AUNIN ADDININSU WANDA YA YI NISA DA SAKACI KO WUCE GONA DA IRI A CIKIN ADDINI, BAI KAMATA IYAYE SU SAN DUK AMSOSHIN DA SUKA DACE DA TAMBAYOYIN ADDINI NA YARO BA, AMMA DOLE NE SU BAYYANA GINSHIKAN IMANI GA ‘YA’YANSU DON SU GIRMA CIKIN IMANI MAI KARFI DA ALLAH, DA ABIN DA ZAI FI KYAU IYAYE SU SANYA MANYAN YARANSU SU RUBUTA TAMBAYOYIN YARON, KUMA GALIBI ZAI YI MARABA DA WANNAN AIKIN, MUSAMMAN IDAN YA TAƁA SHA’AWA DA ƘARFAFAWA, KUMA SUNA IYA JIN DAƊI A GARE SU, A GEFE ƊAYA: MUNA CUSA A CIKIN ZUKATAN MANYAN YARA DARAJAR TAMBAYAR GABA ƊAYA KUMA ANA JIN DAƊIN SU KUMA SUNA TAMBAYA, KAMAR YADDA MUKA CUSA A KULA DA TAMBAYOYIN ‘YA’YANSU A NAN GABA IDAN SUN ZAMA IYAYE, A GEFE GUDA KUMA: MUNA DA TAMBAYOYIN DA ZASU TAIMAKA MANA NEMAN AMSOSHINSU, KUMA DOLE NE SU YI TANADI DA KUMA SHIRYA TAMBAYOYIN’ YAN’UWANSU MAZA DA MATA BAYAN SHI, DA KUMA YADDA YARON ZAI YI FARIN CIKI YAYIN DA MUKA FARA SHI DA AMSA GA ƊAYA DAGA CIKIN TAMBAYOYIN DA YA GABATA, DON HAKA MAI DA HANKALI GA KYAKKYAWAR AMSA GA TAMBAYOYINSA ZAI YI TASIRI SOSAI, DA YARDAR ALLAH, A KANSA DA ALAƘARMU DA SHI , KUMA ZAI SANYA IYAYE SU ZAMA TUSHEN FARKO NA AMINTACCEN YARO NA ILIMI A CIKIN SHEKARU MASU ZUWA MAIMAKON KARƁAR BAYANINSA DAGA MAJIYOYIN DA BA SU DACE LOKACIN SAMARTAKA.

ANAN AKWAI BATUN DA YA KAMATA IYAYE SU KULA DA SHI, WANDA SHINE: BUKATAR BAMBANCEWA TSAKANIN TAMBAYOYIN YARA IRI BIYU, NA FARKO: TAMBAYOYIN GAGGAWA DA YARO KE JI SUNA MAIMAITAWA, KUMA YANA IYA SANYA SU GA FIYE DA ƊAYA DAGA CIKIN GIDANSA, DAGA ABIN DA ZAI IYA SAMAR DA WASU TAMBAYOYIN, NA BIYU KUMA: TAMBAYOYIN NA LOKACI-LOKACI CEWA IDAN MUKA FARA MAGANA DA SHI GAME DA WANI BATUN, YA MANTA DA TAMBAYARSA, TO BA HIKIMA BA CE A YI WATSI DA ITA, DON HAKA MUKE ƘOƘARI MU AMSA MASA, KO MU BINCIKA SHI, KO KUMA MU NEME SHI DON MU SAMI WANDA YA ƘWARE A AMSA TA, KUMA WANNAN MAHIMMIN MATSAYI NE NA ILIMI, KUMA GA TAMBAYOYI LOKACI-LOKACI. BABU WATA CUTARWA A CIKIN YIN HAKAN, MUSAMMAN IDAN YA ZO GA BATUTUWAN DA YARO BA ZAI IYA FAHIMTA BA.

KA’IDOJIN MA’AMALA

DA TAMBAYOYIN

YARA:

AKWAI WASU KA’IDOJI DA DABI’U DA YA KAMATA IYAYE SU KIYAYE SU YAYIN AMSA TAMBAYOYIN YARA, DAGA CIKI:

  1. KA’IDAR GIRMAMAWA; IYAYEN DA SUKE SAURARAR TAMBAYOYIN YARO SUNA SA SHI YA FAƊI DAMUWAR SA, GIRMAMA SU DA KUMA YABA MUSU, KUMA WANNAN TARAYYAR NA DAWO MA YARO DA DAIDAITUWAR HANKALIN SA DA KWARIN GWIWA, KUMA DA SAURI ZAMU GA YANAYIN YARDA DA KAI, DA DAIDAITO A CIKIN TAMBAYAR, DA GANIN GURBIN HANKALI A TAFARKIN TATTAUNAWA.
  2. KA’IDAR YARDA DA AMINCI; IYAYE SU DINGA NEMAN DAIDAITO A CIKIN AMSOSHIN DA SUKE BAIWA YARANSU TA HANYAR SANANNUN KALMOMIN YARE, KUMA SAUƘAƘA WANNAN BAYANIN ZAI SAUKAKA ILIMINSU YA INGANTA SHI, GASKIYAR AMSAR NA NUFIN A ƘARSHE NASARAR SAMUN KWANCIYAR HANKALI, AMINCEWA DA NUTSUWAR HANKALI.
  3. KA’IDAR MAGANCE KWADAYIN YARA; WAƊANNAN DALILAI SUN SAMO ASALI NE DAGA YANAYIN HALIN DA SUKE RAYUWA A CIKI, MISALI: YARO WANDA YAKE JIN DAMUWA SABODA HAIHUWAR SABON ƊA A CIKIN IYALI, SAI YA TAMBAYA: DAGA INA YARA SUKE FITOWA? BA ZA A IYA MAGANCE MATSALAR SA TA HANYAR AMSAR KIMIYYA KAWAI BA, YANA BUKATAR MAGANCE AINIHIN DALILIN DA YA SA SHI YIN WANNAN TAMBAYAR, DA KUMA BA TA KULAWA TA MUSAMMAN.

MAFI KYAWUN ABIN DA MANYA ZASU IYA YIWA YARA SHI NE TAIMAKA MUSU DON HASKAKA TUNANINSU, BA WAI KAWAI TA HANYAR LABARAI, TATSUNIYOYI DA INGANTACCEN ILIMI BA, HAR MA TA HANYAR KOYA MUSU YIN ZUZZURFAN TUNANI, GABATAR DA SHAWARWARI, SABA MUSU DA RASHIN GAMSUWA DA ABUBUWAN DA KE FARUWA. KUMA ZA SU YI TUNANI GAME DA ABIN DA KE BAYAN WANNAN ABIN DA YA BAYYANA A GARE SU, KUMA YA KAMATA A YI MU’AMALA DA SU MAI KYAU, TATTAUNAWA MAI MA’ANA, DA JIN RA’AYIN JUNA, KUMA YA KAMATA SUMA SU YI TAMBAYOYIN DA KE MOTSA TUNANIN YARA.

AMSAR TAMBAYOYIN NA IYA ƘARA AIKI, DON HAKA IYAYE NA IYA TAMBAYAR YARON, KO KUMA BA SHI SHAWARAR CEWA YA GABATAR DA TAMBAYARSA A TARON DANGI, SANNAN YA BADA DAMA GA KOWA YA SHIGA BAYAR DA AMSAR A LOKACIN DA TAMBAYAR TA ZAMA GAMA-GARI CE, BATA DA ZURFI KO MOTSA ZUCIYA, AMMA YANA DA MATUKAR MAHIMMANCI KADA A FIRGITA YARON DA MAGANGANUN IZGILI DAGA YAN`UWAN DA MANYA SABODA TAMBAYAR, KUMA IDAN IRIN WANNAN YA FARU, TO YA KAMATA IYAYE SU TSAYA A GEFEN YARON, SU YABA WA KARFIN GWUIWARSA, DA KUMA NUNA BUKATARMU NA YIN TAMBAYOYI, MUNA MAI TUNATAR DA CEWA ALLAH TA’ALA YA CE: (KUMA BA A BA KU ILIMI BA FACE KADAN) (AL-ISRAA: 85), KUMA A CIKIN AMSAR JAMA`A ZAMU CIMMA BURI. WANDA BAYANINSA SHI NE TAMBAYOYIN YARON.

TARBIYYA TA HANYAR

TATTAUNAWA

HANYAR DA TA DACE GA YARA ITA CE HANYAR TATTAUNAWA WADDA TA DOGARA NE DA TATTAUNAWA, TAMBAYA DA AMSA; SABODA YANA TAIMAKAWA WAJEN BUDE HARSHE DA KUMA AIKI DON CIMMA BURI WANDA SHI NE AIKIN ILIMI, TATTAUNAWA ITA CE KE KUSANTAR DA ITA KUMA TAKE SAMUN BURINTA, KUMA YAYIN TATTAUNAWAR DOLE NE YARO YA JI MUTUNCINSA, KUMA WANNAN YANA HAIFAR DA ‘YANTAR DA YARO DAGA DAMUWA, TSORO DA RIKICE-RIKICE NA TUNANI NA DANNIYA DA RIKITARWA, KUMA IDAN YARON YA JI DAƊIN TAWALI’U LOKACIN DA YAKE TATTAUNAWA; ZAI JAGORANCI ABOKIN TATTAUNAWARSA BA TARE DA BOYYE-BOYE KO MATSALOLI BA, KUMA IDAN KOWANE ƊAYAN ƁANGARORIN YA KAI GA DALILAN MATSALAR KUMA YAYI MAGANA TA GASKIYA, TO YARO ZAI BAYYANA KOMAI DAKE CIKIN RANSA. SAI MAGANIN YA ZAMA MAI SAUƘI, KUMA CIN NASARA A CIKI YANA DASAUKI.

TATTAUNAWA TSAKANIN YARO DA IYAYENSA YANA KAWOWA DANGI ABUBUWA DAGA CIKI: SANAYYA: DON HAKA YARO YA FI KUSA DA SAURAN DANGI, JITUWA: TATTAUNAWA TANA HAƁAKA JITUWA TSAKANIN YAN`UWA KUMA AKWAI SOYAYYA DA KUSANCI DA JUNA; MA’ANA WAI BA MUNA SON YANAYIN TATTAUNAWAR KAWAI BA NE, AMMA AINIHIN MA’ANAR TATTAUNAWAR TA KASANCE KALMA CE MAI DADI DA YANAYI MAI DADI.

DAGA ABIN DA KE SAMA, MUN GANO CEWA ILIMI TA HANYAR TATTAUNAWA TSARI NE DA KE TATTARE DA ABUBUWA, DA CIKI AKWAI:

  1. NA FARKO: YANA BA WA YARO YANCIN YIN TUNANI DA BAYYANA GASKIYA DA KANSA, KUMA A CIKIN WANNAN YANA MOTSA KIRKIRA DA HAƁAKA HALAYENSA.
  2. ABA CE MAI SAUKI KUMA BA SHI DA TSADA, KUMA YARON YANA MU’AMALA DA ITA TA HANYAR DA TA DACE BA TARE DA KUNYA BA.
  3. TANA KAWO FARIN CIKI DA JIN KAI GA YARA, KUMA TANA KOYA MUSU SAURAREN WASU.
  4. TANA BAYAR DA DAMAR YIN BINCIKE MAI ZAMAN KANSA DA TUNANI, GANIN LAMURA TA FUSKOKI DABAN-DABAN, DA SABA MASA DA TUNANI MAI MA’ANA.
  5. FARKAR DA HANKALIN YARO DA NISANTAR DA SHI DAGA SHAGALTUWA DA RASHIN SON KAI, DA TURA SHI YIN MU’AMALA DA MOTSAWA.

TSARA TAMBAYOYIN

TATTAUNAWA

AKWAI FANNONI SAMA DA ƊAYA WAƊANDA ZA A IYA GABATARWA GA YARA, KUMA DAGA CIKIN WAƊANNAN HANYOYIN:

–   (ME KE FARUWA?), KUMA WANNAN DABARA TANA SA YARO YA NEMI ABIN DA KE FARUWA A KUSA DA SHI, YAYIN DA TAKE TAIMAKA MASA WAJEN KWATANTA ABIN DA YA GANI KAI TSAYE.

–   (ME KAKE SO?), KUMA WANNAN WATA DABARA CE WACCE TAKE TAIMAKA MASA WAJEN TANTANCE AINIHIN BUKATUNSA.

–   (YAYA KUKE YIN WANNAN?), KUMA WANNAN TANA TAIMAKA MASA YIN TUNANI, KUMA TANA MOTSA TUNANINSA DON NEMAN AMSAR.

–   (ME YASA WANNAN YAKE FARUWA?), KUMA WANNAN TANA TAIMAKA MASA YA TSALLAKE ABUBUWAN DA KE FARUWA NA DABI`A KUMA YA NEMI SANADINSU, DON HAKA YA FARA NAZARI DA NEMAN ALAƘA TSAKANIN ABUBUWA.

–  (YA ZA MU YI IDAN KAZA YA FARU?), WANNAN NA TAIMAKA MASA YA SAKE TUNANI KUMA YA KALLI ABUBUWA TA FUSKOKI DABAN-DABAN.

TAMBAYOYIN DA ZA A IYA YIWA YARO SUN BAMBANTA, AMMA DAGA CIKIN MAHIMMAN HALAYE NA TAMBAYOYI MASU KYAU WAƊANDA KE HAIFAR DA DA MAI IDO DA AKE BUƘATA A CIKIN TARBIYYAR TATTAUNAWA DA YARA SU NE:

  1. TAMBAYA TA ZAMA A TAKAICE GWARGWADON IKO.
  2. TA ZAMA A BAYYANE DA KUMA TAKAMAIMAN RA’AYI DAYA.
  3. YAKAMATA TA DACE DA SHEKARUN YARO, LOKACI, WURI DA YANAYIN DA YAKE RAYUWA.
  4. KADA TAMBAYAR TA ZAMA TANA DAUKE DA DAIDAI KO KUSKURE, SAI DAI TA ZAMA TAMBAYA CE DA KE MOTSA ZUCIYAR YARO DA FAƊAƊA TUNANINSA, TA YADDA ZATA BA SHI DAMAR YIN TUNANIN AMSAR.

HANYOYIN AMSA

TAMBAYOYIN YARA

AN GABATAR DA TATTAUNAWA A SAMA GAME DA NAU’IKAN TAMBAYOYI, TSARINSU, DA SAURANSU, KUMA A NAN ZAMU YI MAGANA NE GAME DA AMSOSHI, KASANCEWAR AKWAI HANYOYI DA YAWA NA AMSA TAMBAYOYIN YARA GWARGWADON LOKACI, WURI DA YANAYIN DA SUKE CIKI, KUMA MAFI SHAHARAR WADANNAN HANYOYIN SU NE:

  1.   AMSAR BAKI TA KAI-TSAYE; TANA DAYA DAGA CIKIN MAFI YAWAN AMSOSHI, INDA YARO YAYI TAMBAYA KUMA IYAYE SUNA BAYAR DA AMSA TA BAKI, KUMA WANNAN AMSAR SAU DA YAWA TANA DA SAURI KUMA A TAKAICE TAKE.
  2. AMSA TA HANYAR KARAMIN LABARI; HANYA CE TA KAI TSAYE DON AMSA TAMBAYOYIN, KUMA LABARIN YA DACE DA YANAYIN TAMBAYAR DA AKA YI, KUMA YARA YAWANCI SUNA SON IRIN WADANNAN AMSOSHIN KUMA SUNA SAURARONSU CIKIN ƊOKI.
  3.   AMSA MAI HOTO; YARON NA IYA YIN TAMBAYAR DA TAKE BUƘATAR AMSA TA HANYAR AMFANI DA WASU HOTUNAN DA AKA ZANA, KAMAR TAMBAYOYIN KIMIYYA, INDA HOTUNAN SU NE TUSHEN ASALIN ILIMIN, MUSAMMAN IDAN SUNA DA LAUNUKA DA JAN HANKALI.
  4. AMSA TA HANYAR LURA; YARON NA IYA YIN TAMBAYAR DA ZA A IYA AMSAWA TA HANYAR RAKA YARON ZUWA WURIN AMSAR; DON LURA DA AL’AMURAN ƘASA DA AMSAR, KAMAR TAMBAYAR YARO GAME DA DABBOBIN MUHALLI, YADDA SUKE RAYUWA, ABIN DA SUKE CI, DA YADDA SUKE HAYAYYAFA.

 

JAN HANKALI GAME

DA ABUBUWAN

DA ZA A KULA DA

SU YAYIN AMSA

  1. A TABBATAR AN SHAWO KAN SHI TA HANYAR AMFANI DA HANYAR TATTAUNAWA, TAMBAYA DA BINCIKE, KUMA BA TARE DA DOGARO DA HANYAR LAKANAWA BA, KUMA IDAN MUKA GAMA, YA KAMATA MU TABBATAR DA CEWA YARON YA GAMSU DA AMSAR DA AKA BAYAR CIKIN GAMSARWA.
  2. KA KASANCE MAI GASKIYA A AMSAR KA KUMA KAR KAYI KARYA GA YARON KA A CIKIN AMSAR; KA KUBUTA DAGA ABIN KUNYA, KUMA KA MAI DA HANKALI KADA KA BA WA YARON LABARIN DA BA DAIDAI BA – DUK YADDA LAMARIN YA KASANCE – SABODA AMSOSHIN GASKIYA DA DAIDANSU SUNA SA ƊANKA YA AMINCE DA KAI.
  3. TABBATAR DA SAUKAKA AMSAR KA; DON A SAMU SAUKIN FAHIMTA DA DACEWA DA TUNANIN YARON, DA KUMA KAUCEWA DAGA SHUBUHOHIN DA KE RIKITAR DA TUNANINSA, KUMA A TABBATAR BA A BAWA YARON TAUYAYYEN BAYANI BA, A KARKASHIN HUJJAR CEWA HAR YANZU YARON KARAMI NE KUMA BA ZAI IYA FAHIMTA YADDA YA KAMATA BA, SABODA WANNAN BAYANIN YA YA SHIGA ZUCIYAR YARO.
  4. KADA KA DAUKI DANKA A MATSAYIN WAWA; ZAI IYA FAHIMTAR ABIN DA KAKE SON SADARWA IZUWA GARE SHI IDAN KA KYAUTATA BAYANI, KUMA KU TABBATA KUN BAYAR DA AMSAR TAMBAYAR KAI TSAYE BA TARE DA GURBATA TA BA. DON KADA YARON YA SHIGA CIKIN MAWUYACIN HALIN RASHIN TABBAS.
  5. KAR KA HUKUNTA YARONKA, KAR KA YI MASA GORI, KUMA KADA KA TSAWATAR MASA KAN TAMBAYARSA, KO DA MENENE, AMMA KA SA SHI YA JI A KOYAUSHE CEWA A SHIRYE KAKE KA AMSA DUK TAMBAYOYINSA, WANNAN BAƘAR MAGANA TANA SA YARO YA DIMAUCE DA JIN RASHIN YARDA DA KAI DA KUMA NISANTA SHI DAGA SON SANIN ABUBUWA.
  6. KADA KA DAMU DA TAMBAYOYIN DA YARO YAKE YI GAME DA MAHALICCI, DA KUMA RASHIN IYA FAHIMTAR WANZUWAR SA, KUMA KADA KA GUJE WA MARTANIN YARON. DOMIN WANNAN YANA KAI SHI GA BINCIKA WASU TUSHEN DABAN DON NEMAN BAYANAI DAGA WASU WURARE.
  7. KADA KA YI KOKWANTON NEMAN A BA KA LOKACI DON BINKIKO AMSAR, DOMIN BAYYANA A SURAR MAI NEMAN ILIMI YA FI BAYYANA  A SURAR MAI DA’AWAR ILIMIN DA KA JAHILTA, BA ABIN KUNYA BA NE KA CE WA DANKA KA JIRA NI DON IN BINCIKO AMSAR DAIDAI.
  8. KARBAR TAMBAYOYIN YARA A HANKALI TARE DA SAURARENSU DA RASHIN YIN WATSI DA WADANNAN TAMBAYOYIN KO YIN BIRIS DA SU, FAHIMTA DA KUMA RUNGUMAR YARON A DABI’ANCE DA ZAHIRANCE YANA TAIMAKA MASA MATUKA WAJEN KARBAR BAYANIN KA NA ABUBUWAN DA SUKE DA WAHALAR FAHIMTA.
  9. IDAN KANA AIKI DA GASKE; DOLE NE KA FAHIMTAR DA SHI CEWA WANNAN BA LOKACI BA NE DA ZA KA AMSA TAMBAYOYINSA, KUMA KA HIMMATU WAJEN ƊAUKAR MATAKAN AMSA MASA DA ZARAR KA GAMA AIKINKA.
  10. A GUJI BAYANI MARA AMFANI, TSAWAITAWA DA BAYANI DALLA-DALLA, SABODA AMSAR TAMBAYOYIN DAN SHEKARA SHIDA DOLE NE TA ZAMA KASA DA AMSAR TAMBAYOYIN DAN SHEKARA GOMA, DA SAURANSU. WANNAN YANA CIKIN TAMBAYOYIN DA AKE BUKATAR AMSARSU. BAYANI DALLA-DALLA DA FADADAWA DA GABATAR DA HUJJOJI DA KAMAR TAMBAYOYI GAME DA GAIBU DA TAMBAYOYI MASU MAHIMMANCI – WASU TAMBAYOYIN AMSARSU TAKAITACCIYA CE, KUMA ANA GABATAR DA SU GA DUKKAN SHEKARUN YARA.
  11. HAƊA AMSOSHIN TAMBAYOYIN GWARGWADON IKO TARE DA ABUBUWA NA ZAHIRI WAƊANDA YARON YA FAHIMTA, KUMA KA ƘAURACE WA ABUBUWAN DA BA SU DA WUYAR FAHIMTA A WADANNAN SHEKARUN, KA YI ƘOƘARIN TALLAFAWA AMSOSHIN DA HUJJOJIN DA KE TABBATAR DA BAYANIN YARON DUK LOKACIN DA ZAI YIWU, DOMIN AMSAR TA ZAMA MAI MA’ANA.
  12. YARJEJENIYA TSAKANIN IYAYE WAJEN SAMAR DA BAYANI GA YARO, MA’ANA, BABU SABANI A CIKIN RA’AYOYIN KOWANE DAGA CIKIN MAHAIFAN YAYIN FUSKANTAR DA BAYANIN GA YARON.
  13. RASHIN AMSA TAMBAYOYIN YARON TARE DA WATA TAMBAYAR DABAN, KAMAR IDAN MAHAIFIN YA AMSA TAMBAYA: (ME KAKE NUFI?), TO ANAN YARON ZAI JI TAKAICI. SABODA BA ZAI IYA ISAR DA TAMBAYAR GA MAHAIFINSA BA; SABODA YARON YA YI IMANIN CEWA YA KAMATA IYAYE SU FAHIMCI MAGANARSA BA TARE DA BAYANI KO FASHIN-BAKI BA, KUMA IDAN IYAYE SUNA SO SU TABBATAR CEWA SUN FAHIMCI TAMBAYAR ƊANSA, ZAI FI KYAU SU YI AMFANI DA KALMA BAYYANANNIYA KAMAR: KANA NUFIN KAZA.
  14. KADA IYAYE SU YI BABAKERE DA RA’AYI YAYIN DA YARO YA AMSA WATA TAKAMAIMAN TAMBAYA, LOKACIN DA YARON YA SAMO BAYANIN DAGA WANI TUSHEN DABAN BA TA IYAYEN BA, A WANNAN YANAYIN; YARON DOLE NE YA GAMSU DA AMSAR DAIDAI TA HANYA MAI SAUƘI WACCE DA KUMA AMINCEWAR IYAYE, BA TA WATA HANYAR BA.
  15. TABBATAR DA CEWA AMSAR TA KASANCE TA HANYAR TATTAUNAWA CE, BA LACCA BA, DA YAWAN BUGA MISALAI DA BAYAR DA LABARAI, DA AMFANI DA ZANE-ZANEN KIMIYYA. DON FAHIMTAR MA’ANAR DA ISAR DA ITA ZUWA GA TUNANIN YARON, YIN AMFANI DA WASANNIN MOTSA JIKI, WASAN KWAIKWAYO, ZANE, ZUZZURFAN TUNANI, RERA WAƘOƘI, ƘADDAMAR DA TUNANI, WASANNIN TUNANI, YANKOWA DA LIƘAWA, ƊAUKAR HOTO, DA SAURANSU, YAYIN DA BAMBANCIN KE GINAWA DA HAƁAKA TUNANINSA.
  16. BA A AMSA WASU TAMBAYOYIN LOKACI GUDA, SAI A HANKALI, IDAN YA KARA TAMBAYA; SAI A KARA AMSOSHIN GWARGWADON SHEKARUNSA, NAU’IN TAMBAYA, DA WAYEWAR KAN.
  17. IDAN YARO YA GIRMA KUMA YA DAN BALAGA; YANA DA KYAU MU FARA NEMAN RA’AYINSA KAN ABIN DA YAKE TAMBAYA, SANNAN MU MAYAR MASA TAMBAYARSA. DON GANIN YADDA ZAI YI HULƊA DA ITA, KUMA DAGA WANNAN HULƊAR ZAMU CI GABA ZUWA GA AMSA, KUMA DOLE NE MU DAINA ƘOƘARIN SA YARON YA YI TUNANI DA HANKULANMU; WANNAN ZAI SA A SANYA YARON A GURIN DA BA NASA BA.

 

KUSAKURAN TARBIYYA

YAYIN AMSA TAMBAYA

DAGA CIKIN MAHIMMAN KUSAKURAN TARBIYYA DA MUKE YI TARE DA YARANMU AKWAI:

RASHIN LA’AKARI DA BANGARORI DABAN-DABAN NA TARBIYYA; AKWAI BANGAREN IMANI, AKWAI BANGAREN DA’A, AKWAI BANGAREN ILIMI, KUMA BA DAIDAI BANE: MAYAR DA HANKALI KAN WANI BANGARE KA BAR SAURAN BANGARORIN, KO RASHIN DAIDAITO TSAKANINSU, KAZALIKA: RASHIN CI GABA A BANGAREN ILIMI, DA YAWAN TSAWATARWA, KAZALIKA DA: RASHIN TUNTUƁAR KWARARRU DA DA MASANA, DA RASHIN BIN DIDDIGI, KAZALIKA DA: SHUBUHA YAYIN TARBIYYA DA JAGORANCI, SABAWAR KALMOMINMU DA AYYUKANMU, DA SAKWANNI MARASA DADI DA BAN TAKAICI, DUKKANSU KUSAKURAI NE WADANDA SUKA SHAFI GINA TARBIYYA DA IMANI A CIKIN RUHIN YARO.

'Fel a tetejéhez' gomb