ستوینێن پهروهردهكرنا ئیمانی

ستوینا ئێكێ:

باوهری ئینان ب خودێ

خؤرستي و ئةقل و شةريعةتي، ئاماذة ب هةبوونا خودىَ كرية، ظيَجا هةر ضيَكرييةكآ هةبيت؛ ب خؤرستييا خوة باوةرييَ ب ضيَكةرىَ خوة دئينيت، و ئةقل ذى ئاماذىَ ثىَ دكةت؛ ضونكي ثيَدظية ظان بؤنةوةران ضيَكةرةك هةبيت، و هنديكة شةريعةتة؛ هةمي ئايينيَن ئةسماني، و هةبوونا ئافراندةري بنةجه دكةت. و باوةري ئينانا ب خودىَ ضوار تشتان بخوةظة دطريت، يىَ ئيَكىَ: هةبوونا خودىَ، يىَ دووييَ: باوةري ئينان ب (ربوبيةتا) وي، كو ئةو خوداية يىَ بؤنةوةران دئافرينيت و رِزقىَ وان ددةت و كاريَن وان بريَظة دبةت، يىَ سيَيىَ: باوةري ئينان ب (ئولوهييةتا) وي و تةوحيدا وي، و كو ئةوي ضو شةريك و هةظثشك نينن، يىَ ضوارىَ: باوةري ئينان ب ناظ و سالؤخةتيَن وي، ئةويَن كةمال و جوانييَ بؤ وي بنةجه و تةمام دكةن()، ظيَجا دىَ ظان هةر ضوار تشتان نيشا زارؤكي دةين، و ئةو دىَ هيَتة ثةروةردةكرن لسةر نياسينا خودىَ و ب مةزن رِاطرتنا وي و حةزذيَكرنا وي، و ئةظ ستوينة؛ بنيات و بناخةيىَ ستوينيَن ديية.

بۆچی ئهم وان فێری حهزژێكرنا خودایێ مهزن بكهین؟!

  1. ضونكي خودايىَ مةزن ئةم ييَن ذ نةبوونآ ئيناينة هةبوونآ، و ئافراندنا مة يا رِاستكري و قةدرىَ مة يىَ بسةر طةلةك ضيَكرييَن خوة ئيَخستي، و باشترين قةنجييا د طةل مة كري – كو ئةوذى ئيسلامة – ، ثاشي طةلةك قةنجي و نيعمةتيَن خوة ييَن داينة مة، بيَي كو ئةم ذ هةذى بين، و ثاشي ئةو يىَ سوزىَ ددةتة مة دىَ مة بةتة بةحةشتآ؛ وةك خةلاتةك بؤ وان كرياريَن مة ئةنجامداين، كو ئةو بخوة ذى قةنجي و دانا وي بوون، ئانكو دةستثيَك و دويماهييَ هةر ئةوة يىَ قةنجيىَ دكةت.
  2. ضونكي رِيَزطرتن و (هةيبةت) ذ ظيانىَ ذ دايك دبن، د نهيَني و ئاشكةرايييَ دا، و ئةم ضةند د ثيَدظي وىَ ضةنديَينة زارؤكيَن مة رِيَزيَ ل خودايىَ خوة بطرن و (هةيبةتا) وي هةبيت، ل جهىَ كو ثةيوةندييا وان يا ئاظاكري بيت لسةر ترسا ذ سزايىَ وي يان ئةظ رِيَزطرتنة بتنىَ ذ ترسيَن جةهنةمآ بيت، ظيَجا ئةطةر ب ظي شيَوةي بيت؛ دىَ ئةو ثةرستنا ئةو ئةنجام ددةن بؤ وان بيتة خوةشيةكا رؤحي، و دآ د ناظدا ذين و ئةو دآ وان ذ خةلةتيان ثاريَزيت.
  3. ضونكي خودايىَ مةزن؛ ئةو زاتة يىَ هةردةم ساخ و (زيَندي) و راوةستيايي لسةر بريَظةبرنا كاريَن بةنييَن خوة بيَي كةسةك وي رِابطريت، و ئةوة يىَ هةروهةر هةي و دىَ هةروهةر مينيت و ض جاران نامريت، و ئةوة يىَ ض نقروسك نائيَنيَ و نانظيت، ظيَجا ئةو يىَ د طةل وان ل هةر جهةكىَ ئةو لىَ بن، و ئةوة يىَ وان دثاريَزيت و ثتر ذ دايبابيَن وان ضاظديَرييا وان دكةت، ظيَجا مادةم هوساية؛ طريَدانا زارؤكان ب وي ظة و حةزذيَكرنا وي تشتةكآ ثيَدظيية، داكو بزانن كو وان ثشتةظانةكىَ بهيَز يىَ هةي، كو ئةوذى خوديَ ية – يىَ ثاقذ و بلندبيت ذ هةمي كيَماسيان -.
  4. ضونكي ئةطةر وان حةز ذ خودىَ كر؛ دىَ حةز ذ قؤرئانىَ ذى كةن، و دىَ لسةر نظيَذىَ د رذدبن، و ئةطةر وان زاني خودىَ يىَ جوانة و حةز ذ جوانيىَ دكةت؛ هةر كارةكىَ جوان هةبيت دىَ ئةنجامدةن، و ئةطةر زاني خودىَ حةز ذ كةسيَن تةوبةكار و ثاقذ و قةنجيكةر، خيَركةر، هةداركيَش، و ييَن ثشتبةستنىَ لسةر خودىَ دكةن و تةقوادار..، دكةت؛ دىَ خوة زةحمةت دةن، دا ظان سالؤخةتان لدةظ خوة ثةيدابكةن، ثيَخةمةت رِازيبوون و ظيانا وي و بدةستظةئينانا ثشتةظانييا وي، و بةرطريكرنا ذ وي()، و ئةطةر وان زاني؛ خودىَ حةز ذ مرؤظيَن خائين، كافر، خوة مةزنكةر، تةعداكةر، زؤردار و خرابكار ناكةت، هندي د شياندا بيت دىَ خوة ذ ظان سالؤخةتان دةنةثاش، ئةظةذى ذبةر حةزذيَكرنا خودىَ و حةزا بدةستظةئينانا رازيبوونا وي.
  5. ضونكي حةزذيكرنا خودىَ؛ ئانكو هةستثيَكرنا هةبوونا ويية د طةل مة، ئةظةذى دىَ بيتة ئةطةر ئةم هةست ب ئارامي و ثشتراستي و خوةرِاطريىَ بكةين، و نة قةلةق و دوودلي بؤ مة ضيَدبيت، نة ذى خةم و كوظان، و ل ظيَرآ دىَ سلامةتيا نةفسىَ و لةشي بدةست مةظة هيَت، ذ نةخؤشييَن دةرؤني و طياني، بةلكي هيَشتا طرنطتر ذى ذظىَ: سلامةتيية ذ طونةه و تاوانان().

چاوا زارۆكێن خوه فێری ڤیان و حهزژێكرنا خودایێ مهزن بكهین؟

  1. دةرطةهىَ ئيَكانة ييَ مرؤظ تيَرِا بضيتة ذؤر بؤ ضاندنا بابةتيَن ئيماني لدةظ زارؤكي؛ دةرطةهىَ هةستثيَكرنىَ ية (حسي)، ئانكو: ئةم دىَ ثشتبةستنآ لسةر هةستان كةين؛ بؤ بهيَزكرنا باوةريا زارؤكي ب ضيَكةرىَ وي ظة، ظيَجا دىَ بؤ خوة مفاي ذ ديمةنيَن سرؤشتى ييَن دةوروبةريَن وي وةرطرين – وةكي: رؤذ، باران، با – ، و ب رِيَكا وان دىَ زارؤكي فيَركةين كو ضيَكةرةك يىَ هةي، ظي طةردووني ب ريَظةدبةت، و دىَ وي هاندةين ئةو ثرسيارا بكةت()، و دآ ثيَكولان كةين؛ بةرضاظكةكا ئيماني بكةينة بةر ضاظيَن زارؤكان، وةسا كو بشيَن بةلطةييَن هةبوونا خودىَ ببينن، د هةر تشتةكآ ئةو شرِؤظة دكةن و ل ئاسؤييَن زانستيدا دخوينن()، ظيَجا دىَ هةمي بزاظيَن خوة كةين، دا شيانيَن خودىَ ييَن ثةردةدرِ و كاريَن وي ييَن جوان و رِيَك و ثيَك بةرضاظ بكةين، وةكي وآ رِيَنيشاندانا خودايي بؤ سةحكرنا دةستثيَكا ئافرندنا مرؤظي، خودايىَ مةزن كةرةم دكةت: [فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ مِمَّ خُلِقَ] [الطارق: 5]، ئانكو: ((ظيَجا ئة‌و مرؤظيَ باوة‌ريييَ ب رِابوونا ثشتى مرنيَ نة‌ئينت بلا بة‌ريَ خوة بدة‌تيَ كانيَ ئة‌و ذ ض هاتيية‌ ئافراندن؟))، هةروةسا كةرةم دكةت: [وَفِي أَنْفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ] [الذاريات: 21]، ئانكو: ((د ئافراندنا نة‌فسيَن هة‌وة‌ ب خوة دا نيشان ل سة‌ر شيانا خوديَ هة‌نة‌، ئة‌ريَ هوين ذيَ بيَ ئاطة‌ه بووينة‌، و هوين نابينن ووجة‌كيَ بؤ خوة ذيَ وة‌رناطرن؟))، هةروةسا سةحكرنا خارنا مرؤظي و كا ضاوا خودىَ ئةو ب ضةندين قوناغان ئيناية هةبوونآ، خودىَ كةرةم دكةت: [فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ] [عبس: 24]، ئانكو: ((ظيَجا بلا مرؤظ هزرا خوة بكة‌ت: كانآ خودآ ضاوا ئةو خوارن داية‌ يا ئةو خوة ثىَ رِادطريت؟))، هةروةسا دياركرنا شيانيَن خوديَ ب رِيَكا تةماشةكرنا د ضيَكرييَن وي دا؛ ئةويَن دبنة بةلطة لسةر هةبوونا وي، هةروةكي د طؤتنا خودىَ دا هاتي: [أَفَلَا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ * وَإِلَى السَّمَاءِ كَيْفَ رُفِعَتْ * وَإِلَى الْجِبَالِ كَيْفَ نُصِبَتْ * وَإِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ] [الغاشية: 17 – 20]، ئانكو: ((ئة‌ريَ ما كافريَن درة‌وثيَكة‌ر بة‌ريَ خوة نادة‌نة‌ حيَشتريَ: ضاوا ئة‌و ب ظى رِة‌نطيَ عة‌جيَب هاتيية‌ ئافراندن؟ * ئةسمان ضاوا ب ظي رِةنطيَ جوان هاتيية بلندكرن * و ضيا ضاوا هاتينة ضكلاندن، ظيَجا ئةرد ب وان هاتيية رِاطرتن؟ * و ئةرد ضاوا هاتيية رِائيَخستن و خوةشكرن))، د شياندا هةية ظان رِامانيَن مةزن و ئةوا د ناظ واندا هةي ذ جوانييا د ئافراندنىَ و مةزناهييا ضيَكةري و كاربنةجهيا وي دا؛ نيَزيكي بيردانكيَن زارؤكان بكةين ب ذييَن وان ييَن جودا، ب رِيَكا ظان رِيَك و ئالاظيَن نوي و رؤهنكةر و جوراوجور، و ب رِيَكا ثيَشكةفتن و ئاميرةتيَن نوي و سةردةم()، و زارؤك ب خؤرستييا خوة، دآ حةز ذ هةر زاتةكي كةت، يىَ ئةظ تشتيَن مةزن بؤ ب ئافراندين و بندةست كرين.
  2. ئةم زارؤكي فيَري ناظيَن خودىَ ييَن تازة، و سالؤخةتيَن وي ييَن ئاماذىَ ددةنة سةر تةمامةتي و جوانيىَ بكةين، ظيَجا خودايىَ مةزن؛ (رةحمان و رةحيم)ــة ئةويَ دلؤظانيا وي هةمي تشت ظةطرتين، و ئةو (عةفو)ــوة؛ ئةوىَ ل طؤنةه و خةلةتييان دبؤريت، و ئةو (غةفور)ــة؛ ئةوىَ ثةضنتا طؤنةهان و ب ستارةكرنا وان د طةل ليَبؤرينىَ كومكري، و ئةو (كةريم)ــة؛ ئةوىَ بيَي داخواز ذىَ بهيَتةكرن و بيَ ئةطةر ددةت، و ئةو (هادي)ــية؛ ئةوىَ بةرىَ بةنييَن خوة ددةتة هةمي كاريَن باش و مفادار، و ئةو (وةدود)ــة؛ ئةوىَ بةنييَن وي حةز ذىَ دكةن و ئةو ذى حةز ذ بةنييَن خوة دكةت، ظيَجا دةمآ تة ب ظي شيَوةي زارؤك فيَركر؛ بيَ طؤمان ئةظة دآ بيتة هاريكار لسةر حةزذيَكرنا خودىَ().
  3. ثيَدظية ئةم خوة دويربيَخين ذ طؤتنا: ئةطةر تؤ طوهداريا طؤتنا من نةكةي؛ خودآ دآ تة سزا دةت، ضونكي جوداهي يا هةي د ناظبةرا فيَركرنا زارؤكي كو خودىَ سزايىَ وي كةسي ددةت يىَ ذ بن فةرمانا وي دةردكةظيت و طؤنةهان دكةت، و د ناظبةرا وآ كو تؤ هةردةم سزاييَ خودىَ ب طوهداريكرنا خوةظة طريَبدةي، و تؤ ب ظيَ ضةندىَ طةفا ل وي بكةي، ئةظا هةنآ دآ بيتة رِيَطر كو زارؤكآ تة ب شيَوةيةكآ كويرتر هزر د هيَز و شيان و مةزناهيا خودىَ دا بكةت، و نابيت ئةم بؤ ثةروةردةكرنا زارؤكي ثشتبةستنآ لسةر طةفكرنا وي ب سزايىَ خودىَ بكةين، بةلكي دظيَت ئةم وي فيَري حةزذيَكرنا خودىَ و ب مةزن رِاطرتنا وي و قةدرطرتنا وي بكةين()، ظيَجا نابيت ئةم ضو تشتان بؤ خودىَ ثال بدةين يىَ كو كارتيَكرنىَ ل ديتنا زارؤكي دكةت بةرامبةري خودايىَ مةزن و بىَ كيَماسي.
  4. دةمىَ زارؤك دبينيت دايبابيَن وي ييَ نظيَذىَ دكةن، و ذبلي ويَ فةريزةييَن دي ذى، يان يىَ خوة ذ تشتةكيَ حةرام ددةنة ثاش؛ ئةو طةلةك جاران ثرسيارا ئةطةرىَ ظي كاري دكةت، ظيَجا وي دةمي ثيَدظية بةرسظا وان دايبابان بةحسكرنا ظيانا خودىَ و طوهداريكرنا وي د ناظ خوةدا هةلبطريت، ظيَجا ئةظة دىَ ضيتة دبن جورىَ ثةروةردةركرنا ب رِيَكا ضاظليَكري لسةر ظيانا خودايىَ مةزن؛ ضونكي زارؤك دىَ ضاظ ل دايبابيَن خوة كةت، و هةروةسا ذ وان كاريَن ظيانىَ د دليَن زارؤكاندا دضينيت: ئةظةية ئةم بؤ بةحسآ بةحةشتآ بكةين، و ئةوا خودىَ تيَدا بؤ بةنييَن خوة ييَن تةقوادار بةرهةظكري، ذ قةنجييَن هةروهةر و بىَ دويماهيك.
  5. ئةطةر زارؤك طةهشتة ذيةكي د رِامانا فةراتي و فةريزةيان بطةهيت، وي دةمي ئةو دىَ هيَتة فيَركرن كو ئةظ حةزذيَكرنة ذى فةرزة، ضونكي خودايىَ مةزن و دلؤظانكار ئةم ييَن ئافراندين و ئةم بىَ كيَماسي ييَن ضيَكرين، و رزقىَ مة ييَ داي، و ئةم يىَ بسةر طةلةك ضيَكرييَن خوة ئيَخستين، و قةنجيا ئيسلامآ يا د طةل مة كري()، و دآ نيشا زارؤكي دةين كو هةمي نيعمةت و قةنجييَن ل دةوروبةريَن مة، خودىَ ييَن د طةل مة كرين، و دىَ نيشا وي دةين: كا دىَ ضاوا سوثاسيا خودىَ كةت و دىَ داخوازا ثترىَ ذيَكةت؟ و بةحسكرنا ظان قةنجيان هاندةرة بؤ ظيان و حةزذيَكرنىَ().
  6.           دآ وان ئالاظان نيشا وي دةين، ييَن دبنة هاريكار لسةر ب دةستظةئينانا ظيانا خودىَ و ظيانا ثيَغةمبةرىَ وي، ذ طؤتن و كريار و كاودانان().

ستوینا دووێ:

باوهری ئینان ب فریشتهیان

باوةري ئينان ب فريشتةيان ظان تشتان بخوةظة دطريت: باوةري ئينان ب هةبوونا وان، باوةري ئينان ب وان ييَن مة ناظآ وي زاني، و ئةو دةنطؤباسيَن دورست ييَن لدور وان و ظيانا وان هاتينة ظةطوَهاستن، و ذ طرنطترين رِامانيَن ثةروةردةيي؛ ئةويَن ثيَدظية د ناخىَ زارؤكيدا بهيَنة ضاندن بةرامبةري فريشتةيان، ئةظةنة:

  1. ئةم نيشا وان بدةين كو ئةو هندةك ضيَكرينة، ييَ ذ رِؤناهييَ هاتينة ئافراندن، عائيشة – خودىَ دلؤظانيىَ ثىَ ببةت – دبيَذيت: ثيَغةمبةرىَ خودىَ r طؤت: «خلقت الملائكة من نور، وخلق الجان من مارج من نار، وخلق آدم مما وصف لكم»()، ئانكو: (( فريشتة ييَ ذ رِؤناهييَ هاتينة ئافراندن، و ئةجنة ذى يىَ ذ طؤرييا ئاطري هاتينة ئافراندن، و ئادةم ذى يىَ ذ وي تشتي هاتية ئافراندن، يىَ من بؤ هةوة سالؤخةت كري)). و لدةمآ تؤ فريشتةيان بؤ زارؤكي سالؤخةت دكةي؛ بتنآ سالؤخةتكرنةكا طشتي و كورت بؤ وان بكة، و نةضة دناظ بةرفرةهييَن ظيَ ئافراندنىَ و سرؤشتآ ويَدا.
  2. ئةم ناظيَن وان فريشتةييَن ناظيَن وان هاتين نيشا زارؤكان بدةين، وةكي: جبريل؛ كو ئةو ذى ئةمين و دةستثاكآ فريشتةيانة و سةرؤكآ وانة و ئةوة يىَ قؤرئان ئيناية خوار، و ميكائيل؛ كو ئةوذى هاتية رِاسثارتن ب ئينانة خوارا بارانآ، و ئيسرافيل؛ ئةو يىَ هاتية رِاسثارتن ب ثفكرنا بؤقىَ. و ئةم نيشا وان بدةين كو هندةك فريشتة ييَن هةين؛ عةرشآ خودىَ يىَ هةلطرتي، و هندةك هةنة دنظيسن، و هندةكيَن دي هةنة؛ شولىَ وان ثاراستنة، و ذبلي وان.
  3. ئةم بؤ وان دياربكةين كو هذمارا وان طةلةك يا مةزنة، و ذبلي خودآ كةسةك هذمارا وان نزانيت، و ئةو هندةك ضيَكرينة ييَن لسةر وي سرؤشتى هاتينة ئافراندن، كو ثةرستنا خودىَ بكةن و فةرمانان بجهبينن، و هةر فريشتةيةك يىَ رِاسثارتيية ب ئةركةكيظة، و دظيَت جيَبةجيَ بكةت و ثيَطيرييَ ثىَ بكةت.
  4. ثيَدظية ئةم د ناخىَ زارؤكي دا بضينين كو فريشتة تؤشي طؤنةهان نابن و (د مةعسومن)؛ ئةو بةردةوام ثةرستنا خودىَ دكةن و سست و خاظ و بيَزار نابن، و خوة مةزن ناكةن، و ئةو حةز ذ باوةرداران دكةن و وان بسةر دئيَخن و دوعا بؤ وان دكةن و وان د ثاريَزن، ئةو ئامادةي ديوانيَن زكري دبن و دويظضوونا وان كةن.
  5. دظيَت ئةم ظيانا فريشتةيان لدةظ زارؤكي ثةيدا بكةين، ئةظةذى ب رِيَكا تيَطةهاندنا وان بؤ سرؤشتآ وان يىَ باشييَ، و سرؤشتآ طرنطيثيَدان و رذديا وان بةرامبةري باوةرداران، ضونكي ئةظة دآ رؤحا (وةلائآ) و ظيانىَ ثةيداكةت، بةرامبةري ظان ضيَكرييَن ثيرؤز و قةنج؛ ذبةركو ئةو (تةسبيح) و داخوازا طؤنةه ذيَبرن و دوعايان بؤ باوةرداران دكةن، و ئةو مزطينييَ ب بةحةشتىَ و ميَرطيَن خوةش ددةنة وان باوةرداريَن خوةرِاطر، لسةر رِيَكا رِاست ب ئينانا باوةرييَ و كاريَن باش، و ئةو سةلةواتان ددةنة سةر باوةرداران، و باوةرداران ب سةردئيَخن و وان موكوم دكةن()، و ئةو ثاريَزطارن لسةر كرياريَن وان، ضونكي خودىَ وان فريَدكةت بؤ ثاراستنا بةنييان، خودايىَ مةزن كةرةم دكةت: [لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ] [الرعد: 11]، ئانكو: ((خودآ هندةك فريشتة هةنة ل دويظ ئيَك ب سةر مرؤظي دا دئيَن، ل بةر دةستآ وى و ل ثشت وي، ئةو ب فةرمانا خودآ وي دثاريَزن و كرياريَن وي ييَن باش و خراب د هةذميَرن)).
  6. باوةري ئينان ب وان؛ وآ ضةندآ فةردكةت ئةم ريَز و قةدرىَ وان بطرين، ضونكي ئةو هندةك بةنييَن خودىَ ييَن رِيَزليَطرتي و ب قةدرن، ئةو تشتىَ خودىَ فةرمانىَ ثىَ ل وان دكةت؛ ئةو بىَ ئةمريىَ ناكةن، و ويَ دكةن يا فةرمان ثىَ ل وان هاتيةكرن، و دظيَت ئةم وان ثاقذ رِابطرين ذ وان سالؤخةتيَن نة ذ هةذى وان.
  7. دظيَت ئةم زارؤكي هانبدةين لسةر ثاقذيا تايبةت ب مرؤظيظة، ذبةركو فريشتة ب وي تشتي دئيَشن يىَ مرؤظ ثىَ دئيَشن، جابرىَ كورىَ عةبدوللاهي ذ ثيَغةمبةرى r ظةدطوهيَزيت كو طؤتية: «من أَكلَ من هذِه البَقلةِ، الثُّومِ (وقالَ مرَّةً من أَكلَ البصلَ والثُّومَ والكرَّاثَ)؛ فلا يقرَبَنَّ مسجدَنا؛ فإنَّ الملائِكةَ تتأذَّى مِمَّا يتأذَّى منهُ بنو آدَمَ»()، ئانكو: (( هةر كةسىَ سير خواربيت (و جارةكآ طؤت: هةر كةسآ ثيظاز، سير، قوراد خواربيت)؛ بلا نيَزيكي مزطةفتا مة نةبيت، ضونكي فريشتة ب وي تشتي دئيَشتن يىَ مرؤظ ثىَ دئيَشن)).
  8. د هةبوونا فريشتةيان و باوةري ئينانا ب وان طةلةك حيكمةت هةنة، ذ وان ذى: دا مرؤظ بةرفرةهييا زانينا خودىَ و مةزناهيا شيانا وي و حيكمةتا وي يا جوان و كاربنةجه بزانيت. و ذ وان: دا مرؤظىَ موسلمان هةست ب تةناهييَ بكةت؛ ذبةركو دآ زانيت هندةك سةرباز هةنة ب فةرمانا خودىَ يىَ وي دثاريَزن و بسةردئيَخن().
  9. ثةيوةنديا فريشتةيان ب مةظة؛ ذ لاييَ ضيَكرنىَ و ئينانة هةبوونآ و ضاظديَريكرنآ ظة، وي هةستي لدةظ مرؤظي ثةيدا دكةت، كو ئةو يىَ طرنطة و بهايىَ خوة يىَ هةي، و وآ هزرىَ رِةد دكةت، ئةوا دبيَذيت مرؤظ يىَ كيَم و بىَ بهاية، ظيَجا ب ظىَ ضةندىَ مرؤظ دآ بهايىَ نةفسا خوة زانيت، و دىَ بزاظان كةت كو خوة زةحمةت بدةت، ثيَخةمةت رِابوونا ب وي رِؤلىَ مةزن يىَ ثيَدظية ئةو ثىَ رِاببيت().

ستوینا سێیێ:

باوهری ئینان ب پهرتووكان

باوةري ئينان ب ثةرتووكان؛ ظان تشتان بخوةظة دطريت:

  1. دظيَت زارؤك باوةريىَ بينيت كو هندةك ثةرتووك هةنة؛ ذ دةظ خودىَ هاتينة خوار، ئةظةذى ذ دلؤظانيا خودىَ يا مةزنة لسةر بةنييَن وي، ضونكي هةر طةل و مللةتةكي؛ ثةرتووكةك يا بؤ ئيناية خوار، دا بةرىَ وان بدةتة رِيَكا رِاست، ب وان شةريعةت و برياريَن د طةل وان د طؤنجن، و دىَ بؤ زارؤكي هيَتة رؤهنكرن كو ئينانة خوارا ثةرتووكان قةنجيةكا مةزنة؛ ضونكي وان ثةرتووكان، خودىَ و ئاخرةت و باشي و خرابي ييَن بؤ مة داية نياسين.
  2. دظيَت ئةم وان ثةرتووكيَن مة ناظيَن وان زاني؛ رِاست دةربيَخين و باوةريىَ ثىَ بينين، وةكي موسحةفا ئيبراهيمى، و تةوراتآ ئةوا بؤ موساي r هاتية خوار، و زةبؤرآ ئةوا بؤ داوودي r هاتية خوار، و ئنجيلىَ ئةوا بؤ عيساي r هاتية خوار، و قؤرئانآ؛ ئةوا بؤ موحةممةدي r هاتية خوار.
  3. ئةظ ثةرتووكة؛ ئيَك يا دي رِاست دةردئيَخيت و نةكو درِةو دةربيَخيت، و ض هةظدذى و بةرهةنطاري د ناظبةرا واندا نينة، خودىَ كةرةم دكةت: [مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ] [المائدة: 48]، ئانكو: ((هندي تشتةكآ تيَدا هةي حةقيية شاهدةيييَ ل سةر رِاستطؤييا وان ثةرتووكيَن بةري خوة ددةت و كو ئةو ذ نك خوديَ ية)).
  4. دظيَت ئةم بؤ زارؤكي دياربكةين كو دظيَت وان دةنطؤباسيَن دورست ييَن دناظ ظان ثةرتووكاندا هاتين ب رِاست دةربيَخيت، و ئةم نيشا زارؤكي بدةين كو ثةرتووكيَن ئةسماني طوهؤرين يا كةفتية تيَدا، ضونكي ئةو بتنىَ د دةموكي و تايبةت بوون، ب خةلكآ زةمانآ خوةظة، و خودىَ كةفالةتا ثاراستنا وآ نةكرية وةكي قؤرئانىَ.
  5. باوةري ئينان كو قؤرئان نةسخا ثةرتؤكيَن بةري خوة دكةت، و كاركرن ب ياساييَن قؤرئانىَ فةرزةكآ ثيَدظيية هةتا رؤذا قيامةتىَ، ظيَجا ثيَدظية ئةم فةرمانيَن ويَ جيَبةجيَ بكةين و خوة ذ نةهييَن وىَ دويربيَخين، و ئةم وان تشتيَن وىَ حةرام كرين؛ حةرام بكةين، و ئةو تشتيَن وىَ حةلال كرين؛ حةلال بكةين، و ئةم كار ب ئايةتيَن وىَ ييَن موحكةم بكةين، و باوةرييَ ب ئايةتيَن موتةشابيه() بينين، و ل دةظ تؤخيب و نيشاندانيَن وىَ برِاوةستين().

و ذ وان بابةتيَن طرنط ييَن دضنة د بن دةرطةهىَ باوةري ئينانا ب ثةرتووكانظة: بابةتىَ ثيَدانة ذبةركرنا قؤرئانىَ ية بؤ زارؤكي، هةر ذ زارؤكينييا وي، و ذبةركرنا قؤرئانا ثيرؤز؛ ذ طرنطترين ضالاكييَن طةشةثيَدانا زيرةكييَ دهيَتة هذمارتن لدةظ زارؤكي، ئةطةر ب باشي هاتة بكارئينان و ثةروةردةكار شيا كةشةكآ قؤرئانآ د ناخىَ زارؤكيدا بذينيت، ظيَجا قؤرئانا ثيرؤز طازي مة دكةت ئةم هزرا خوة د ئافراندنا ئةرد و ئةسمانان دا بكةين، هةروةسا ئافراندنا مرؤظي، و ئافراندنا وان تشتيَن ل دوريَن مة..، دا باوةريا مة تةمام ببيت و زانين و كريار تيَكةلي هةظدوو ببن، ئةظجا ذبةركرنا قؤرئانا ثيرؤز و تيَطةهشتنا رِامانيَن ويَ و نياسينا وآ؛ مرؤظي دطةهينيتة قوناغةكا ثيَشكةفتي ذ زيرةكيييَ()، كا ضاوا ئةو دآ ئةزمانآ زارؤكي ذى رِائينيت لسةر ئاخفتنةكا رِةوان و زةلال، ئةظةذى ب رِيَكا رِاستكرنا ئةزمانىَ وي ب خواندنا قؤرئانىَ و تةجويدا وآ، و دآ هةستيَن ئيماني ذي (ئةويَن ب كرياريَن دلي دهيَنة ناظكرن) هيَنة ثةروةردةكرن – ذ ترس و ملكةضي و خوةشكاندن و حةز و نةرمبوونا دلي و هةستان -، و دآ زارؤك هيَتة رِائينان لسةر كارثيَكرنا رِيَنيشاندانيَن قؤرئانا ثيرؤز و تؤرةييَن وىَ، د هةر بياظةكي ذ بياظيَن ذيانا وي ييَن رؤذانة دا، و دآ زارؤك هيَتة ثةروةردةكرن لسةر ذيانا رِاستةرِآ و رِةوشتيَ بلند، و هةروةسا ذ مفاييَن ظىَ ضةندىَ: ئةو خيَرا مةزنة يا ذ ئامادةبوون و كومبوونا وان ل بازنةييَن ذبةركرنآ، ذ دةظ خودىَ بدةست ويظة دهيَت،().

چاوا دێ حه‌زا ژبه‌ركرنا قورئانێ ل ده‌ڤ زارۆكی په‌یداكه‌ین؟

  1. دىَ باشييَن قؤرئانىَ بؤ دياركةين؛ باشييَن ذبةركرنا وآ و خاندنا وآ و فيَركرنا وآ و كاركرنا ب وآ، وةكي طؤتنا ثيَغةمبةري r: «اقرءوا القرآن فإنَّه يأتي يوم القيامة شفيعًا لأصحابه»()،  ئانكو: ((قؤرئانآ بخوينن؛ ضونكي رؤذا قيامةتآ ئةو دآ بيتة مةهدةرضي بؤ خؤدانآ خوة))، طؤتنا وي r: «يقال لصاحب القرآن اقرأ وارتق ورتل كما كنت ترتل في الدُّنيا فإنَّ منزلتك عند آخر آية تقرأ بها»()، ئانكو: ((ل رؤذا قيامةتآ دآ هيَتة طؤتن بؤ كةسآ قؤرئان ذبةركري؛ بخوينة و بلندبة و دةنطآ خوة ثىَ خوةش بكة و ب تةرتيل بخوينة، هةروةكي تة د دونيايىَ دا ب تةرتيل د خواند، بزانة كو دويماهيك ئايةتا تؤ د خويني؛ ثلة و جهىَ تة يىَ ل وي جهي))، و طؤتنا وي r: «مثل المؤمن الذي يقرأ القرآن كمثل الأترجة، ريحها طيب وطعمها طيب، ومثل المؤمن الذي لا يقرأ القرآن كمثل التمرة، لا ريح لها وطعمها حلو، ومثل المنافق الذي يقرأ القرآن مثل الريحانة، ريحها طيب وطعمها مر، ومثل المنافق الذي لا يقرأ القرآن كمثل الحنظلة، ليس لها ريح وطعمها مر»()، ئانكو: ((مةتةلا وي باوةردارىَ قؤرئانىَ دخوينيت؛ وةكي مةتةلا ترنجيَ ية()، بيَهنا وآ يا خوةشة و تاما وآ ذى يا خوةشة، مةتةلا وي باوةرداريَ قؤرئانىَ ناخوينيت، وةكي مةتةلا خورمآ ية، بيَهن نينة بةلىَ تاما وآ يا خوةشة، مةتةلا وي دورِوييىَ (مونافقىَ) قؤرئانىَ دخوينيت، وةكي مةتةلا رحانىَ ية، بيَهنا وآ يا خوةشة و تاما وآ يا تةعلة، مةتةلا وي دورِوييىَ قؤرئانىَ ناخوينيت، وةكي مةتةلا ثةتريشؤكآ() ية، ض بيَهن ذىَ ناهيَن و تاما وآ ذى يا تةعلة). و طؤتنا وي r: «خيركم مَنْ تعلَّم القرآن وعلَّمه»()، ئانكو: ((باشترين كةس ذ هةوة؛ ئةوة يىَ خوة فيَرىَ قؤرئانىَ دكةت و خةلكي ذى فيَردكةت)). دآ بؤ زارؤكي هندةك نموونةيان ئينين لسةر طرنطيثيَدانا ثيَشييَن (سةلةفيَن) ظآ ئوممةتآ ب قؤرئانىَ، ئةظة ذى مةزنترين رِيَكة بؤ لظاندنا (هيمةتآ)().
  2. دآ ناظآ وي ل قوتابخانةييَن قؤرئانىَ توماركةين، يان خؤليَن ذبةركرنا قؤرئانىَ ل مزطةفتآ، يان دآ بؤ ل ماموستايةكي طةرييَين؛ وي فيَري قؤرئانىَ بكةت، و دآ ثالدةرِ و خةلاتان بةرهةظكةين و دآ كةشةكآ هةظرِكييَ د ناظبةرا زارؤكان يان فيَركاران دا ثةيداكةين().
  3. دةمآ زارؤك ذ نوي دةست ب ذبةركرنا قؤرئانىَ دكةت؛ ثيَدظية ئةم ويَ لبةر وي سظك بكةين، دا حةز ذ ظي كاري بكةت و ذىَ نةرِةظيت، ظيَجا دىَ (جوزئى عةما)يآ بيتة دةستثيَكا ذبةركرنآ، ضونكي ئايةتيَن ويَ د كورتن و هةمي ب ئيَك ثيت ب دويماهي دهيَن، ئةظة ذى دىَ ضةسثاندنا وآ د بيردانكا زارؤكي دا ب ساناهي ليَكةت()، هةروةسا ذبةركو ئةو هندةك سورةتن؛ ستوينيَن باوةرييَ د ناظ خوةدا هةلدطرن و بةحس دكةن، ظيَجا دآ بيروباوةران رِاستظةكةت و دآ رِةوشتان ثاقذكةت و ظةوذيَريت، بةلكي دآ ساخلةمي و سلامةتيا زارؤكي ذى ثاريَزيت، ضونكي هنديكة قؤرئانا ثيرؤزة؛ زكر و روقيةية، زيَدةهي لسةر ظىَ هةمييَ: ئةو زماني رِاستظةدكةت و رِةوانبيَذيا مرؤظي زيَدة دكةت.
  4. دظيَت طرنطي ب وىَ ضةندآ بهيَتةدان؛ دةمآ زارؤك قؤرئانىَ دخوينيت يان ذبةر دكةت، شرؤظةكرنةكا كورت بؤ وان ئايةتان بهيَتةكرن، هةتاكو رِامانا ظان ئايةتان دل و ئةقلىَ زارؤكي ظةكةت، و بلا كةس هزر نةكةت كو زارؤك هيَشتا نةهاتية وي ئاستي ئةم ئايةتان بؤ شرؤظة بكةين، ضونكي زارؤكي هيَز و شيانةكا سةير و عةجيَب يا د ذبةركرن و تيَطةهشتنىَ دا هةي().
  5. دآ وي فيَركةين كو قؤرئان ضارةسةري (و شيفا) و دلؤظاني و بةركةتة، خودايىَ مةزن كةرةم دكةت: [وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ ] [الإسراء: 82]، ئانكو: ((ئةم هندةك ئايةت و سؤرةتان ذ قورئانآ دئينينة خوارآ، دةرمان و دلؤظانينة بؤ خودان باوةران)). و هةركةسآ وآ ذبةربكةت؛ يان هندةك جوزئيَن وىَ ذبةربكةت، دآ شيَت ئةو بخوة، دةمآ نةساخ دبيت بخوةظة بخوينيت، هةروةسا دآ شيَت ب كةسيَن دةروربةري خوة ذى ظة خوينيت.

ستوینا چوارێ:

باوهری ئینان ب پێغهمبهران

باوةري ئينان ب ثيَغةمبةران؛ باوةري ئينانا ب رِاستطؤييا وان و رِاستييا وان دةنطؤباسيَن ذ وان جيَطيربووي، بخوةظة دطريت، و ئةويَن مة ناظيَن وان زاني، هةروةسا كو خودىَ ئةو ييَن هةلبذارتي ذناظ مللةتىَ واندا، ذبةر جياوازييا وان يا رِةوشتي و ئةقلي، داكو ثةياما خودىَ بطةهينيتة وان، خودىَ كةرةم دكةت: [وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ] [إبراهيم: 4]، ئانكو: ((و مة ضو ثيَغةمبةر نةهنارتينة ئةطةر ب زمانآ وي مللةتي نةبيت ييَ مة بؤ هنارتي، دا فةرمان و بةرنامةييَ خودىَ بؤ وان ديار بكةت))، ضونكي ئةطةر ثيَغةمبةر فريشة با؛ ئةو د وي نةدطةهشتن، و ثيَدظية ئةم جوداهييَ د ناظبةرا ظان ثيَغةمبةران دا نةكةين، ئةظجا ضيَنابيت ئةم باوةريآ ب هندةكان بينين و كوفرىَ ب هندةكيَن دي بكةين، بةلكي دظيَت باوةرييَ ب هةميان بينين، ضونكي هةمي ثيَغةمبةر د ثةياما خوة دا د رِاستطؤنة، كا ضاوا ئةو د شيرةتكرنا ئوممةتا خوة دا د دلسؤزن، و ئةو د طةهاندنا وآ ثةياما ئةو ذ دةظ خودىَ دطةهينن، و د ثاراستي نة ذ كرنا طؤنةهان، و نةيا ئةرك و ثيَدظية لسةر مة ئةم ذبلي شةريعةتآ دويماهيك ثيَغةمبةر كو ئةو ذى موحةممةدة r كار ب ض شةريعةتيَن دي بكةين()، و ذ رِامانيَن ثةروةردةيي؛ ئةويَن ل بةرامبةري باوةري ئينانا ب ثيَغةمبةران ثيَدظية د ناخىَ زارؤكيدا بهيَنة ضاندن ، ئةظةنة:

  1. مرؤظ بدةتة دياركرن كو خودىَ دناظ هةر مللةتةكي دا؛ ثيَغةمبةرةكىَ هةر ذ وان هنارتية، طازي وان دكةت بؤ عيبادةتآ خودىَ بتنىَ و كوفرا ب هةمي تشتيَن ذبلي وي، و ئةو هةمي د رِاستطؤنة و رِاست دةرئيَخستينة، د باش و رِاستةرِيَنة، ب تةقوانة و د دةستثاكن.
  2. ئةم بؤ دياربكةين كو طازيا وان هةمييان هةر ذ ئيَكةم ثيَغةمبةر هةتا دويماهيك ثيَغةمبةر وةكي ئيَكة، د بناخةيىَ عيبادةتي و بنياتىَ ويدا، ئةو ذى تةوحيدة، كو هةمي جوريَن ثةرستنىَ بتنىَ بؤ خودىَ بهيَنةكرن، دظيَت مة باوةري ب ظىَ ضةندىَ هةبيت، و ب طؤتن و كرياريَن خوة بسةلمينين، و ئةم كوفريَ ب هةر تشتةكىَ دي ذبلي وي بكةين ييَ دهيَتة ثةرستن.
  3. ئةم حيكمةت و ئارمانجيَن رِةباني (خودايي) بؤ دياربكةين، د هنارتنا ثيَغةمبةراندا بؤ ضيَكرييَن وي كو ئيَك ذ وان حيكمةتان ذى؛ ثةرستنا خودايىَ مةزن و تةوحيد و ئيَكتاثةريَسيا ويية، هةروةسا ذ وان؛ هيدايةتدان و رِيَنشاندانا مرؤظانة بؤ رِيَكا رِاست، و ذ وان؛ خةلكي فيَري كاروباريَن دينىَ وان و دونيايا وان بكةن، و وان ذ تارياتييَ بةرةظ رِؤناهييَ دةربيَخيت، و ذ وان ذى؛ سةركيَشيكرنا ئوممةتيَية و جيَبةجيكرنا شةريعةتآ خودىَ ية دناظ واندا، و ذ وان؛ ضاظليَكرنا وان و دويظضوونا رِيَك و رِيبازا وان.
  4. دا زارؤك بزانيت كو خودىَ ضةندىَ دلؤظانة و ضةند طرنطييَ ب بةنييَن خوة ددةت، ذبةركو ثيَغةمبةر هنارتينة دا بةرىَ وان بدةنة رِيَكا خودىَ يا رِاست و دورست، و دا وان ئاطةهدار بكةت كو شوكر و سوثاسييا خودىَ بكةن لسةر قةنجي و نيعمةتيَن وي ييَن مةزن، و ظيان و حةزذيَكرنا ثيَغةمبةران، ضونكي ئةو ييَن رِابووي ب رِاطةهاندنا ثةياما خودىَ و شيرةتكرنا بةنييَن وي، ضونكي مرؤظ هندي د تيَطةهشتي و ب ئةقل و زيرةك ذى بن، ئةو نةشيَن بتنىَ و ب ئةقلىَ خوة، ب شيَوةكىَ طشتي ب رِيَكخستنا ئوممةتىَ رِاببن، وةكي ئوممةتةكا ثيَكظة و موكوم و يةكسان، د طةهشتنا هةر خودان مافةكي بؤ مافىَ خوة، ظيَجا ثيَغةمبةر وي تشتي نيشا خةلكي ددةن يىَ د مفايىَ واندا بيت، و ئةو تشتىَ د زيانا واندا بيت، ئةو وان ذىَ ئاطةهدار دكةن، و نةهيا وان ذىَ دكةن().
  5. ضاندنا ظيان و حةزذيَكرنا ثيَغةمبةرىَ خودىَ r د ناخىَ زارؤكيدا؛ دا بشيَن طوهدارييا وي بكةن و ب دويظ رِيَكا وي بضن، و وي مةزن رِاطرن، و دا حةزذيَكرنا ض ضيَكرييَن دي ثيَش حةزذيَكرنا وي نةئيَخن، و دا حةز ذ دوستينيا وي كةسي بكةن، يىَ حةز ذ ثيَغةمبةرىَ خودىَ دكةت r، و دؤذمناهيا وي كةسىَ دؤذمناهيا وي دكةت()، هةروةسا ذ وان تشتان؛ مةزنكرنا ناظىَ ويية و رِيَزطرتن و قةدرطرتنا وي ية، لدةمىَ بةحسىَ وي دهيَتةكرن، و سةلاواتان بدةنة سةر وي، و سالؤخةت و باشييَن وي ب ريَزظة وةربطرن، ضونكي ئةو طةلةكىَ دلؤظان و نةرمبوو()، و ذ وان ذى؛ مرؤظ رِيَزيَ ليَ بطريت ب نزمكرنا دةنطىَ خوة دةمىَ دضيتة دةظ طؤرِىَ وي و مزطةفتا وي، ئةظة ذى بؤ وي كةسىَ خودىَ كةرةم د طةل كرى دا سةرةدانا مزطةفتا وي بكةت، و شةرةفا رِاوةستيانا لدةظ طؤرِىَ وي r ب رزقىَ وي كر بيت().
  6. بةحسكرنا ضيرؤكيَن صةحابيان لدور سةرةدةريكرنا د طةل ثيَغةمبةري r و مةزنكرنا وي و زاخ و (غيرةتا) وان لسةر وي، تايبةتي ذى ضيرؤكيَن صةحابييَن بضويك و زارؤك، وةكي ضيرؤكا ئةنةسي لدور رذديا لسةر ضاظليَكرنا ثيَغةمبةري r، هةروةكي جارةكيَ دروينكارةكي (خياط) خوارنةك ضيَكر و ثيَغةمبةر r ميَهظان كر، ئةنةس دبيَذيت: «ئةز ذى د طةل ثيَغةمبةري r ضووم وآ خوارنآ بخوةم، ئينا ثيَغةمبةري r نانةكآ ذ جةهي، و ئافكةك كو كولند و ثرتيَن طؤشتي تيَدا بوون، نيَزيكي من كرن، ئةنةس دبيَذيت: من ديت ثيَغةمبةر r يىَ كولندي لدور ئاماني دئينيت و دبةت، ظيَجا ئةظة ذ وآ رِؤذىَ وةرة ئةز حةز ذ كولندي دكةم. ثومامه ذ ئةنةسي ظةدطيَريت: ظيجا من ذى هةر كولند ل بةر دةستيَن ثيَغةمبةري r كومدكرن»()، ظيَجا دظيَت ثةروةردةكار يىَ رذدبيت لسةر دياركرنا ظآ ضةندىَ كا صةحابيان – خودىَ ذ هةميان رازي بيت – ضةند حةز ذ ثيَغةمبةري r دكر و خوة طؤري وي دكر، و ئةو ضيرؤكيَن لدور ظىَ ضةندىَ هاتين دىَ بؤ زارؤكي ظةطيَريت().
  7. مرؤظ وي بةرهةمىَ لسةر ظآ حة ذيَكرنىَ دهيَتة ئاظاكرن نيشا وي بدةت، نموونة لسةر ظىَ ذى؛ فةرموودا ئةنةسي ية: زةلامةكي دةربارةي رؤذا قيامةتىَ ثرسيار ذ ثيَغةمبةرى r كر و طؤت: قيامةت كةنطيية؟ طؤت: «ما تة ض بؤ بةرهةظ كرية؟» طؤت: من ض بةرهةظ نةكرية؛ بتنآ ئةو نةبيت، ئةز حةز ذ خودىَ و ثيَغةمبةرىَ وي دكةم، ئينا ثيَغةمبةري طؤت: «تؤ يىَ د طةل وي يىَ تؤ حةز ذيَ دكةي»، ئةنةس دبيَذيت: ظيَجا ئةم ب تشتةكي كةيفخوةش نةبووينة هندي ئةم ب طؤتنا ثيَغةمبةري r كةيفخوةش بووين: (تؤ يىَ د طةل وي يىَ تؤ حةز ذيَ دكةي)، ئةنةس دبيَذيت: ثا ئةز حةز ذ ثيَغةمبةري r و ئةبوبةكري و عومةري دكةم، و من هيظيا هةي ئةز ذبةر ظىَ حةزذيَكرنا من بؤ وان د طةل وان بم، هةر ضةند ئةز وةكي وان كرياران نةكةم().
  8. دظيَت ئةم هاريكاريا زارؤكي بكةين بؤ ضيَكرنا بةرهةميَن تايبةت ب حةزذيَكرنا ثيَغةمبةري ظة r، وةكي نظيسينا هؤزانان، ضيرؤكآ، خوتبة و طؤتاران. و هاندانا وان بؤ طيَرِانا بةريكانة و ثيَشبركييَن جودا جودا لدور بابةتىَ حةزذيَكرنا ثيَغةمبةري

چاوا دێ زارۆكی فێری حهزژێكرنا پێغهمبهری d كهین:

  1. ثيَدظية ئةم وآ ضةندىَ ثشترِاست بكةين كو خودايىَ مةزن حةز ذ ثيَغةمبةرىَ خوة دكةت r، وي ئةو يىَ هةلبذارتي و يىَ بسةر هةمي مرؤظان ئيَخستي، و يا لسةر مة ئةرك كري ئةم حةز ذيَ بكةين. هةروةسا ثيَدظية ئةم نيشا وي بدةين كو حةزذيَكرنا ثيَغةمبةري r؛ ذ نيشانيَن حةزذيَكرنا خودىَ ية، هةر كةسىَ حةز ذ ثيَغةمبةري r كر؛ ئةظة ئةو ذ رِاستا حةز ذ خودىَ ذى دكةت، و حةزذيَكرنا وي بؤ خودىَ يا رِاست و دورستة().
  2. مرؤظ بيرا وي بينيت كو ثيَغةمبةر دلؤظاني بوو بؤ مرؤظايةتييَ؛ ب رِيَنيشاندان و طةهاندنا ظي ديني، و دىَ بيتة دلؤظاني بؤ باوةرداران؛ ب مةهدةر و شةفاعةتىَ ل رِؤذا قيامةتىَ.
  3. مرؤظ هندةك ثشكان ذ ذينةنيطارا ثيَغةمبةري r يا ثاقذ و تازة بؤ بخوينيت، ئةظجا دىَ زارؤك هيَتة فيَركرن و زانيت كو ثيَغةمبةر r؛ رِيَبةر و ضاظليَكري و نموونا هةرة بلندة، بؤ هةمى مرؤظايةتييَ، و دىَ بةحسىَ موعجيزيَن وي كةي r، هةروةسا رِةوشتىَ وي ييَ مةزن و سةرئيَخستنا وي بؤ كةسيَن ستةمليَكرى، و دلسؤزييا وي ل بةرامبةري كةسيَن هةذار، و شيرةتيَن وي بؤ مة ل دور ئيَتيمان، و دلؤظانييا وي ب كةسيَن لاواز()، و دظيَت زمانىَ مة يىَ نيَزيك بيت بؤ ئاستىَ ثيَطةهشتنا زارؤكي، و مرؤظ بتنىَ بةحسىَ وان تشتان بؤ بكةت يىَ د طةل ئاستىَ ئةقلىَ وي دطؤنجن؛ داكو بشيَت ب باشي وةربطريت و تيَبطةهيت، و دىَ د رذدبين لسةر طوهؤرينا ئالاظيَن ثيَشكيَشكرنىَ؛ ب جورةكي كو ثيَدظياتي و داخوازييَن طةشةكرنا ظي ئاستىَ تةمةنى، يآ زارؤك تيَدا دذيت بةرهةظ بكةت. هةروةسا يا فةرة سرؤشتىَ جوداهييَن تاكة كةسي و كاودانيَن ذينطةها ئةو تيَدا دذيت بةرضاظ وةربطرين().
  4. خالةكا دي يا طرنط ئةظةية؛ زارؤك ببينيت كو دايباب و دةوروبةريَن وي يىَ ثيَغةمبةري مةزندكةن r، و يىَ سوننةت و طؤتنيَن وي مةزندكةن، ئةظةذى ب رِذديا لسةر ضاظليَكرنا وي و ديظضوونا وي، و ثاراستنا سةلاوات دانا لسةر وي r ل هةر جارةكا ناظىَ وي هاتة ئينان. سلوكىَ دايبابان ييَ كرياري و عةمةلي و رِيَكا ئةو بكاردئينن؛ ذ مةزنترين كارتيَكةريَن ثةروةرديَنة، ظيَجا دةمآ باب – بؤ نموونة – نظيَذيَن سوننةت دكةت، دآ بيَذيتة زارؤكيَن خوة: ثيَغةمبةري ذى r ئةظ كارة دكر، ب راستي ثةروةردةكرنا ب رِيَكا ضاظليَكرنىَ؛ مةزنترين كارتيَكرنا هةي، د مةزنكرنا دورست و ثةروةردةكرنا بيروباوةرييا ب سلامةت، و ثيَغةمبةر r ضاظليَكري و نموونا هةرة بلندة كو ثيَدظية لسةر ثةروةردةكاران ضاظ ل وي بكةن و ل دويظ رِيَكا وي بضن، و ب شيَوةكىَ كرياري و عةمةلي و ذيواري، د طةل زارؤكيَن خوة سوننةتا وي جيَبةجي بكةن().
  5. مرؤظ هندةك فةرموودةييَن دورست ب زارؤكي بدةتة ذبةركرن؛ ئةويَن بةحسىَ تةمامةتي و جوانيا ئيسلامىَ و سالؤخةتيَن ثيَغةمبةري r و باشيا صةحابيان دكةن، فةرموودةيان كارتيَكرنةكا مةزن يا لسةر باوةري و رِةوشت و سلوكي، و ئاظاكرنا نةفسىَ هةى()، و د شياندا هةية هندةك بةريكانة ذى لسةر بهيَنةكرن، وةسا كو ئةو فةرموودة د كورت بن و رِامانا وان يا رِؤهن و ئاشكةرا بيت، و بةحسىَ هندةك رِةوشتيَن طرنط بكةت د ظىَ قوناخىَ دا، و ثيَدظية ئالاظيَن لبةر شرينكرنىَ، و خةلات و دياري ذى بهيَنة بةرضاظ وةرطرتن.

ستوینا پێنجێ:

باوهری ئینان ب ڕۆژا دویماهیێ

باوةري ئينان ب رِؤذا دويماهيآ «قيامةتآ»؛ ظان تشتان بخوةظة دطريت: باوةري ئينان ب مرنىَ، رِابوونآ، ليَثرسينآ، سزا و خةلاتكرنآ، ثرا صيراتآ، بةحةشتآ و جةهنةمآ. و ثشتي ذييىَ فامابوونآ، تيَطةهشتنا زارؤكي بؤ هندةك بابةتيَن طريَدايي ب رِؤذا قيامةتىَ ظة، ب شيَوةكآ بةرضاظ وةرارآ دكةت، بةلىَ بةري ظىَ؛ يا باش ئةوة ئاخفتنا لدور وآ ب كورتي و كيَمي بيت، ظيَجا هةما بتنآ دىَ بؤ زارؤكي دةينة دياركرن كو ذيانةكا دي ذى يا هةي، و خودآ بةحةشت يا بؤ باوةرداران ئاظاكري، جةهنةم ذى بؤ خرابكاران().

و ذ طرنطترين رِامانيَن ثةروةردةيي؛ ئةويَن ثيَدظية د ناخىَ زارؤكي دا بهيَنة ضاندن لدور رِؤذا قيامةتىَ؛ ئةظةنة:

  1. ثيَدظية زارؤك بزانيت؛ ل رِؤذا قيامةتآ خودايىَ مةزن دآ وان ذ مرنآ ساخكةت؛ دا جزايىَ كرياريَن خوة؛ ئةويَن وان د دونيايىَ دا ئةنجامداين ببينن، ظيَجا ئةطةر باشي كربن؛ دآ باشييَ بينن، ئةطةر خرابي ذى كربن؛ دآ ب خرابي بةرسظا وان هيَتةدان.
  2. زارؤك بزانيت؛ خودايىَ مةزن د ظىَ رِؤذىَ دا، دآ بةحةشتآ بةرهةظكةت، مالا قةدرطرتنآ و بةختةوةرييَ و هةروهةر تيَدا مانىَ، خودايىَ مةزن يا ئافراندي؛ دا بةنييَن خوة ييَن باوةردار ثىَ خةلات بكةت. جةهنةم ذى يا ئافراندي و يا بةرهةظكري بؤ كافران، و ئةظة دآ ب رِيَكا لبةرشرنكرنىَ بيت، بؤ نيعمةت و قةنجييَن بةحةشتآ، و ئةوا خودىَ بؤ باوةرداران تيَدا بةرهةظكري.
  3. هةظثةيظينا د طةل زارؤكي لدور مرن و ئاخرةتآ، ب رِيَكةكا نازك و جوان كو دلؤظانيا خودىَ و هةروةسا ليَبورينا وي بؤ بةنيان تيَدا دياربيت؛ هةتاكو هزريَن بيَزاركةر لسةر زارؤكي زالَ نةبن()، و د شياندا هةية ئةظىَ طريَبدةين ب هةمي بونةوةريَن زيَنديظة؛ ئةويَن ب هةمان قوناخدا دةربازدبن، بةلىَ ثا مرؤظ ب وىَ دهيَتة جوداكرن، كو خودىَ ئةو يىَ جوداكري ب (تةكليفىَ) و بوَنةوةر ييَن بؤ بندةستكرين، و سوزا سزا و خةلاتكرنىَ يا دايىَ.
  4. مرؤظ بؤ دياربكةت كو خودىَ دانثيَدانيَ ب زوَرداريىَ ناكةت، نة زؤرداري بىَ سزا دهيَليت، و نة ذى مافىَ كةسىَ زؤري ليَ هاتيةكرن بةرزة دكةت، و كةسىَ ضاكةكار و قةنجيكار بيَى خيَر و خةلات ناهيَليت، ئةم يىَ د ذيانا دونيايىَ دا دبينين، هندةك كةس يىَ ب زؤرداريىَ دذين و يىَ لسةر وىَ زؤردارييَ دمرن، ظيَجا ذبةر ظىَ ضةندىَ ذى ثيَدظية ذبلي ظيَ ذيانا ئةم تيَدا دذين، ذيانةكا ديتر هةبيت، ضاكةكار تيَدا بهيَتة خةلاتكرن، و خرابكار بهيَتة سزادان، و هةر كةسةك بطةهيتة مافىَ خوة.

ستوینا شه‌شێ:

باوهری ئینان ب قهدهرێ

باوةري ئينان ب قةدةرىَ؛ ظان تشتان بخوةظة دطريت: باوةري ئينان ب كاملي و تةمامةتيا زانينا خودىَ ،و نظيسينا وي، و شيانا وي، و ئافراندنا وي، و حةز و ظيانا وي، و زارؤك نةشيَت د ذيةكآ كيَم و بضويك يىَ زارؤكينييَ دا د قةزا و قةدةرىَ بطةهيت، و هندةك زانا دبينن كو هةتا نيَزيكي ذيىَ نةه ساليىَ؛ زارؤك ب ض رِةنطان د رِامانيَن قةدةرىَ ناطةهيت()، بةلىَ ضةند رِامانةكيَن ثةروةردةيي لدور دةرطةهىَ قةزا و قةدةرىَ هةنة؛ ثيَدظيى د ناخىَ زارؤكي دا بهيَنة ضاندن، ذ وان ذى:

  1. بناخة د ظي دةرطةهي دا؛ ئةو فةرموودةية يا ئةبو عةباس عةبدوللاهآ كورىَ عةباسي ظةدطيَريت، طؤت: رِؤذةكآ ئةز ل ثشت ثيَغةمةري بووم r، طؤت: «يا غلام، إني أُعلمك كلمات: احفظ الله يحفظك، احفظ الله تجده تجاهك، إذا سأَلت فاسأَل الله، وإذا استعنت فاستعن بالله، واعلم أن الأُمة لو اجتمعت على أَن ينفعـوك بشيء، لم ينفعوك إلا بشيء قد كتبه الله لك، وإن اجتمعوا على أن يضروك بشيء، لم يضروك إلا بشيء قد كتبه الله عليك، رفعت الأقلام وجفت الصحف»()، و د ريوايةتةكا ديدا هاتية: «احفظ الله تجده أَمامك، تعرف إلى الله في الرخاء يعرفك فـي الشدة، واعلم أَن ما أَخطأَك لم يكن ليصيبك، وما أَصابك لم يكن ليخطئك، واعلم أَن النصر مع الصبر، وأن الفرج مع الكرب، وأن مع العسرِ يسرا»()، ، ئانكو: ((طةنجو؛ ئةز دآ هندةك ثةيظان نيشا تة دةم: خودآ بثاريَزة – ب ثاراستنا سنوريَن وي و نةبةزاندنا وان سنوران – خودآ ذى دآ تة ثاريَزيت، خودآ بثاريَزة؛ دآ بيني يىَ ل بةرامبةري تة، ئةطةر تة داخوازةك كر؛ ذ خودآ بخوازة، ئةطةر تة داخوازا هاريكاريآ كر؛ داخوازا هاريكارييَ ذ خودآ بكة، و بزانة ئةطةر دونيا هةمي كومببن دا باشيةكآ بطةهيننة تة، ئةو نةشيَن بطةهيننة تة، ئةطةر خودىَ بؤ تة نة نظيَسيبيت، و ئةطةر هةمي كومببن دا خرابيةكآ بطةهيننة تة، ئةو نةشيَن بطةهيننة تة، ئةطةر خودىَ لسةر تة نةنظيَسيبيت، ثيَنؤس هاتنة رِاكرن و كاغةز هشك بووين)). و د ظةطوهاستنةكا ديدا هاتية: ((خودىَ بثاريَزة؛ دىَ بيني ئةو يىَ ل بةرامبةري تة، د بةرفرةهييَ دا خودىَ بنياسة؛ خودآ دآ تة د بةرتةنطي و تةنطاظييَ دا نياسيت، و دآ د هةوارا تة هيَت، و بزانة كو ئةو تشتآ نةطةهشتيية تة؛ نةدبوو بطةهيتة تة، و ئةوآ طةهشتية تة؛ نةدبوو نةطةهيتة تة، بزانة كو سةركةفتن يا د طةل بيَهنفرةهييَ ية، و دةركةفتنا ذ تةنطاظيان ذى، يا ل وي دةمي ييَ تةنطاظي دذوار دبيت، و ثشتي نةخوةشييَ خوةشيية))، ئةظ فةرموودةيا نةبةوي يا ثيرؤز؛ ب كانيكةكا ثةروةردةيي دهيَتة هذمارتن، ذ ضةندين رِيَنيشاندانيَن باش ثيَكدهيَت، كو ثيَغةمبةريَ خوةشتظي ئاراستةي ئوممةتا خوة كرينة، ثيَخةمةت طرنطيدانىَ ب ثةروةدةركرن و مةزنكرنا زارؤكان، لسةر بيروباوةرييا ب سلامةت و دورست().
  2. بناخة ئةوة مرؤظ د ظآ قوناخآ دا بةحسآ قةزا و قةدةرىَ بؤ زارؤكي نةكةت، و نةضيتة د ناظ ظي بابةتي دا، ئةوا د شياندا هةي مرؤظ د ظي دةرطةهي دا بطةهينيتة زارؤكي؛ رِؤهنكرنا زانينا خودىَ يا بوريية(سابق)، و هيَز و شيانيَن وي و كو ئةوي ب زانينا خوة ئةم ييَن دورثيَض كرين، و هةروةسا رِؤهنكرنا ئافراندنا وي و حةز و ظيانا وي، د طةل بنةجهكرنا ئازاديا مرؤظي، و كو ئةو ب تةمامي يىَ بةرثرسة ذ كرياريَن ئةو ب حةزا خوة دكةت، و كو مافىَ ويية بهيَتة خةلاتكرن يان سزادان لسةر وان كرياريَن ئةو دكةت، ئةظ رِؤهنكرنة هةمي ذى دىَ ب شيَوةكىَ كورت بيت، بةلىَ ئةطةر ظي بابةتي ئةقلىَ زارؤكي مذويل كر و لسةر زالَ بوو؛ وي دةمي ثيَدظية ثةروةردةكار هندي بشيَت و د شياندا هةبيت، ب شيَوةكىَ ب ساناهي بؤ رِؤهن بكةت، كو ئةقلىَ وي تيَبطةهيت و وةربطريت.
  3. مرؤظ زارؤكي وةسا ثةروةردة بكةت كو داخوازييَن خوة بتنآ ذ خودىَ بكةت، و ذبلي وي داخوازىَ ذ كةسىَ دي نةكةت، و داخوازا هاريكارييَ ذ وي بتنىَ بخوازيت، ضونكي دوعا بتنآ ذ خودآ دهيَتةكرن، و دظيَت ئةو بهيَتة فيَركرن كو ثشتطةرمي و ثشتبةستن لسةر خودىَ دهيَتةكرن، و لسةر قةزا و قةدةرا خودىَ، فيَري سةبر و هةدارىَ ببيت.
  4. دظيَت ئةم نيشا زارؤكي بدةين كو خودىَ خيَر و باشييا وي دظيَت، و ئةو يىَ ل هيظيا ذظانةكي د ظىَ ذيانيَ دا، د طةل قةدةريَن خودىَ، ذبةر ظىَ ضةندىَ ذى؛ نةفسا وي بةرتةنط نابيت و تؤرة نابيت، و ب نةفسةكا رِازي ب قةزا و قةدةرا خودىَ، دآ رويبروي تةنطاظي و نةخوةشيان بيت، ئةو يىَ ثشترِاستة كو: [لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا] [التوبة: 51]، ئانكو: ((ب رِاستي ضو بةلا و ئاتاف مة ناهنطيَظن ئةو نةبن ييَن خودىَ بؤ مة نظيَسين)).
  5. دظيَت ئةو بزانيت كو خودىَ ية هةمي كاران ب رِيَظةدبةت، و يا وي بظيَت دىَ ويَ كةت و هةلبذيَريت، ضونكي وي مافىَ سةرةدةريكرنةكا رِةها يا د مولكىَ خوةدا هةي، ئةظ زانينة ذى لدةظ زارؤكي دىَ سةركيَشيت بؤ ثتر طريَدانا وي ب ضيَكةريَ ويظة، و بؤ هندآ ئةو ثتر بةرةظ ويظة بضيت، ثشتي هنطي ئةو هيظي و دوعا و داخوازييَن خوة ذ وي بكةت و بتنىَ هيظي ب وي هةبيت.
  6. باوةري ئينان ب ظيَ ستوينيَ؛ دىَ وةكهةظي و ثشترِاستيي و ئارامييا دلي د ناخىَ زارؤكي دا ثةيداكةت، ضونكي دةمىَ باوةردار هةست ثيَدكةت؛ هةر تشتآ بسةرىَ وي دهيَت ذ باشي و خرابيان، ئةو بؤ وي خيَر و باشيية، و ض خرابييَن رِةها نينن، ئةظا هةنىَ دىَ وةل وي كةت ئةو د ناخىَ خوةدا هةست ب ثشترِاستي و بنةجهيا نةفسيَ بكةت، ئةظة ذى دىَ ئيَكا هند ذ وي ضيَكةت ئةو ب سنطةكآ بةرفرةه رويبروي ئاريشة و نةخوةشي و خةميَن خوة ببيت، ذبةركو ئةظة قةزا و قةدةرا خودىَ بوو، ظيَجا دىَ كاريَ خوة هيَليتة ب هيظييا خودىَ ظة، و دىَ ب دلةكىَ ئارام و سةروبةرةكآ تةنا ذيت()، ظيَجا هةركةسىَ باوةري ب قةدةرا خودىَ ئينا؛ نة نةئارام دبيت، و نة بيَهنتةنط دبيت، و نة لدةمآ موسيبةت و هاتنةخوارا تةنطاظييان ذى تؤرة دبيت، بةلكي دىَ خوة بدةست قةدةرا خودىَ ظة بةردةت، و دىَ بؤ خوة بخيَر حسيَب كةت، لدةظ خودىَ، و ئيَكسةر دةمىَ موسيبةت بسةردا دهيَت، دىَ بيرا وي ل طؤتنا خودايىَ مةزن هيَت: [وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ * الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ * أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ] [البقرة: 155 – 157]، ئانكو: ((تؤ – ئةي ثيَغةمبةر – مزطينييَ ب وي تشتيَ كةيف و خوةشييا دويماهييَ ل دونياييَ و ئاخرةتآ دطةهينيت، بدة وان ييَن بيَنفرةهيييَ ل سةر ظآ ضةندآ دكةن * ذ سالؤخةتيَن ظان بيَنفرةهان ئةوة ئةطةر نةخوةشييةك طةهشتآ ئةو دبيَذن: ئةم بةنييَن خوديَينة و ملكآ وينة، ئةوة مة ب رِيَظة دبةت و يا وي بظيَت ئةو د طةل مة دكةت، و ئةم ب مرنآ ثاشي رابوونا بؤ جزادانآ دآ زظرينة نيك وي * ئةو بيَنفرةهيَن هة مةدح و دلؤظانيةكا مةزن ذ خودآ بؤ وان هةية، و ئةو ئةون ييَن ل سةر رِيَكا رِاست)).
  7. د شياندا هةية بؤ زارؤكي بةحسىَ هندةك ذ وان ضيرؤك و ظةطيَرانان بكةي؛ ئةويَن خودانيَن وان تيَدا بخةم كةفتي، ذبةر وىَ موسيبةتا خودىَ ئيناية سةرىَ وي و د قةدةرا ويدا نظيَسي، ثشتي هنطي بؤ دياربووية خودىَ ب ظيَ قةدةرىَ خيَر و باشييا وان ظيابوو؛ ذبةركو كاودان و كاريَن وان ثشتي وىَ موسيبةتىَ بةرةظ باشتريآ ضوون.
  8. باوةري ئينان ب قةدةرىَ، د ظىَ ضةندىَ دا دهيَتة كورتكرن: باوةري ئينان كو خودىَ ب هةر تشتةكي يىَ زاناية؛ ب بةرفرةهي و هويراتيا وي تشتي ظة، و وي ئةو تشتآ وي بةري هنطي زانين ثىَ هةي ذ قةدةرا بونةوةران هةتا رؤذا قيامةتىَ يىَ د دةثآ ثاراستي (اللوح المحفوظ) دا نظيَسي، و ض بونةوةر و ض تشت نةشيَن كارةكي بكةن، ئةطةر حةز و ظيان و ئافراندنا خودىَ لسةر نةبيت.
Back to top button